پیوسته یا جدانویسی املای کلمات در زبان فارسی
نکات املایی:
-
در املای فارسی، به کلماتی که در آنها یکی از حروف شش‌گانه زیر وجود دارد، "کلمات دارای اهمیت املایی" می‌گوییم:
- الف، ع (مانند: ائتلاف - اعتلا)
- ت، ط (مانند: حیات - حیاط)
- ث، س، ص (مانند: ثور - سور - صور)
- ح، ه (مانند: حجر - هجر)
- ذ، ز، ض، ظ (مانند: ذلت - زلت - ضلالت - ظلمت)
- غ، ق (مانند: غالب - قالب)
-
هنگام نوشتن کلمات، باید شکل درست آنها را انتخاب کنیم.
نکاتی دربارۀ پیوسته یا جدانویسی:
- موارد زیر جدا یا گسسته نوشته می‌شوند:
- "را" نشانۀ مفعول (مثال: کسی را دیدم)
- "ای" نشانۀ منادا (مثال: ای خدا!)
- "می" مضارع اخباری (مثال: می‌رود) و گذشتۀ استمراری (مثال: می‌رفت)
- "این و آن" جدا از جزء و واژۀ پس از خود نوشته می‌شوند (مثال: این کار) مگر در موارد زیر:
- آنچه، آنکه، اینکه، اینجا، آنجا
- "چه" جدا از واژۀ پس از خود نوشته می‌شود (مثال: چه کار می‌کنی؟) مگر در موارد زیر:
- چرا، چگونه، چقدر، چطور
- "تر - ترین" جدا از واژۀ پیش از خود نوشته می‌شوند (مثال: جالب‌تر، جالب‌ترین) مگر در موارد زیر:
- بهتر، مهتر، کهتر، بیشتر، کمتر
- "بی" جدا از واژۀ پس از خود نوشته می‌شود مگر در موارد زیر:
- بیهوده، بینوا، بیچاره
- "هیچ" همیشه جدا نوشته می‌شود (مثال: هیچ کس)
کسرۀ اضافه:
- نشانۀ کسره (ـِ) در خط آورده نمی‌شود (مثال: راه درست، دانش نوین).
- در برخی واژه‌ها مانند "پرتو" و "رهرو" در حالت مضاف، گاهی با صامت میانجی "ی" می‌آید (مثال: پرتوی آفتاب) و گاهی بدون آن (مثال: پرتِوِ آفتاب). آوردن یا نیاوردن "ی" در نوشتار به تلفظ بستگی دارد.
- برای واژه‌های مختوم به "ه" غیرملفوظ در حالت مضاف از نشانۀ "ء" کمک می‌گیریم (مثال: خانۀ من، نامۀ او).
- "ی" در واژه‌هایی مانند "عیسی" و "موسی" در اضافه به واژۀ پس از خود به "الف" تبدیل می‌شود (مثال: عیسای مسیح، موسای کلیم).
همزه (ء):
- اگر حرف پیش از همزۀ میانی مفتوح (ـَ) باشد، روی کرسی "ا" نوشته می‌شود (مثال: رأفت، تأسف، شأن).
- اگر حرف پیش از همزۀ میانی مضموم (ـُ) باشد، روی کرسی "و" نوشته می‌شود (مثال: رؤیا، مؤسسه).
- اگر حرف پیش از همزه ساکن (ـْ) یا یکی از مصوت‌های بلند "ا" و "و" و "ی" باشد، بدون کرسی نوشته می‌شود (مثال: جزء، شیء، ماء).
نکاتی دربارۀ نگارش برخی واژه‌ها:
- واژه‌هایی مانند "املاء، انشاء، اعضاء، ابتدا، شهداء" را در زبان فارسی به این صورت می‌نویسیم: املا، انشا، اعضا، ابتدا، شهدا.
نکاتی دربارۀ "بـ"، "نـ"، "مـ":
- در هنگام افزودن این حروف بر سر فعل‌هایی که با "اَ" یا "اُ" آغاز می‌شوند، "الف" را حذف می‌کنیم و به جای آن "یـ" میانجی می‌آوریم (مثال: می‌انداز، می‌افتد، می‌انداز).
ترکیبات با املای "ذ":
فاصله‌گذاری: ایجاد فاصله بین کلمات، عبارات یا پاراگراف‌ها.
علامت گذاری: استفاده از علائم نگارشی مانند نقطه، ویرگول، کاما و ... برای مشخص کردن ساختار جمله و معنی متن.
قیمت‌گذاری: تعیین قیمت برای کالا یا خدمات.
قانون‌گذاری: وضع قوانین برای اداره جامعه.
سرمایه‌گذاری: تخصیص پول یا دارایی به منظور کسب سود یا منافع در آینده
نام‌گذاری: انتخاب نام برای افراد، مکان‌ها یا اشیاء.
نقطه‌گذاری: استفاده از نقطه برای پایان جمله.
واگذاری: انتقال مالکیت یا مسئولیت چیزی به شخص یا سازمان دیگر.
هدف‌گذاری: تعیین اهداف و برنامه‌ریزی برای رسیدن به آنها.
نشانه‌گذاری: استفاده از علائم برای مشخص کردن مسیر، مکان یا هشدار دادن.
سپرده‌گذاری: قرار دادن پول در بانک یا موسسه مالی.
رمزگذاری: تبدیل اطلاعات به صورت رمز برای حفظ امنیت.
جدول‌گذاری: ایجاد جدول برای سازماندهی اطلاعات.
گرو گذاری: گرفتن چیزی به عنوان ضمانت برای انجام تعهد.
شماره گذاری: تعیین شماره برای افراد، اشیاء یا صفحات.
ترکیبات با املای "ز":
برگزاری: انجام دادن یک مراسم یا رویداد.
سپاس‌گزاری: قدردانی و تشکر کردن.
حج‌گزاری: انجام دادن و به جا آورد حج.
خبرگزاری: جمع‌آوری و انتشار اخبار.
خواب‌گزاری: تعبیر کردن خواب کسی.
خدمت‌گزاری: انجام دادن کار برای دیگران.
شکرگزاری: ابراز شکر و سپاس.
نماز‌گزاری: خواندن نماز.
گله‌گزاری: شکایت کردن.