امتحان بخشی از زندگی است / توصیه‌هایی برای امتحانات
با نزدیک شدن به فصل امتحانات معلمان و دانش‌آموزان سعی می‌کنند با هدف گذاری و برنامه ریزی مناسب، تلاش‌های خود را بیشتر نموده تا به نتایج مطلوبی برسند؛ زیرا هر دو دسته عملکردشان اهمیت دارد:
- آیا خوب آموزش داده‌ام؟
- آیا خوب آموخته‌ام؟
هر چند از دیدگاه صاحب‌نظران آموزش با یادگیری متفاوت است، اما همواره تلاش می‌نماییم تفاوت این دو متغیر کم باشد تا به اهداف آموزشی از پیش تعیین شده برسیم. بخشی از معیار و شاید مهم‌ترین آنها، بررسی نتایج آزمون‌هایی می‌باشد که در امتحانات پیش‌رو خواهیم داشت. لذا فرصت را از همین روزها غنیمت شمرده و با داشتن برنامه‌ای دانش‌آموزان را یاری نماییم.
دانش‌آموزان در فرصت باقی‌مانده چگونه مطالعه نمایند؟
- برنامه‌ریزی جهت مطالعه همه دروس داشته باشید. چه آن‌هایی را که علاقه‌مندید و شاید جزو دروس تخصصی رشته شما باشد، چه آن‌هایی را که کمتر دوست دارید. زیرا همه در میانگین نمرات و نتیجه کارنامه تأثیر دارند.
- منظم باشید. طبق نیاز دروس اعم از سختی و مشکل بودن دروس، حجم منبع مطالعه: تاریخ امتحان؛ نوع مطالعه اعم از فقط خواندن و حفظ کردن، حل تمرین و مساله و... برنامه ریزی و زمانبندی داشته باشید و در جهت رسیدن به برنامه نیز منظم عمل نمایید.
- برای انجام برنامه خود زمانبندی داشته باشید و پیشرفت خود را بسنجید. اعم از برنامه روزانه، هفتگی، ماهانه و...
- سعی کنید مکان مطالعه از لحاظ نور، دما، سر و صدای موجود، تصاویر و جزئیات و... مناسب باشد تا مانع تمرکز و دقت شما نگردد.
- در حین مطالعه خلاصه نویسی اعم از علامت گذاری متن، حاشیه نویسی، یادداشت برداری و دسته بندی مطالب را رعایت نمایید. بعضی خلاصه نویسی را در حاشیه کتاب، بعضی در دفترچه‌های کوچک و برخی در کاغذ A4 انجام می‌دهند و چندباره آنها را مطالعه نمایید.
- حتی‌الامکان مفاهیم و منظور مطلب را درک نموده سپس اقدام به حفظ آن نمایید. زیرا در صورت عدم درک مطلب، حفظ طوطی‌وار کمک چندانی به ما نمی‌نماید.
- بعد از 45 تا 50 دقیقه مطالعه، زمانی را به مدت 10 دقیقه جهت استراحت و تجدید قوا از نظر روحی و جسمی در نظر بگیرید.
- اگر برنامه‌ریزی منطبق با زمان و حجم مطالب داشته باشید و به آن پایبند باشید؛ نگران به پایان نرساندن مطالب نباشید، بلکه متمرکز بر درس و مطابق برنامه با اعتماد به نفس پیش روید.
- از تکنیک‌های موجود برای افزایش تمرکز و دقت استفاده نمایید (تکنیک حواست را جمع کن، تکنیک روش عنکبوتی، تکنیک فرصتی برای افکار مزاحم، تکنیک ثبت عوامل حواس پرتی و...).
نکاتی در زمان برگزاری امتحانات
پیش از امتحانات:
1) حضور مؤثر در کلاس درس
۲) هدف گذاری و برنامه ریزی ویژه
۳) حفظ روحیه امیدواری و توکل به خدا
۴) رعایت اصول مطالعه صحیح از جمله مکان آرام، دارای نور و...
۵) توجه به مفاهیم اصلی و جزئیات، نمودارها، نقشه‌ها، جداول و مطالب مهم و ارزشیابی آنها
۶) تقسیم و به یاد سپردن مطالب دشوار و طولانی و یادداشت‌برداری آن
۷) شناخت انتظارات معلم از دانش‌آموزان (کوتاه پاسخ تشریحی و...)
۸) خودآزمونی و تصحیح دقیق آزمون‌های گرفته شده از خود
۹) "نه" گفتن جهت برگزاری میهمانی
۱۰) بررسی سوالات امتحانی سال‌های قبل
۱۱) جمع‌بندی و اندیشیدن به مطالب خوانده شده
۱۲) خوابیدن مناسب و به موقع در شب امتحان
وقت امتحانات
۱) توکل به خداوند و داشتن اعتماد به نفس
۲) تلقین مثبت فرد به خود برای کسب موفقیت (پرهیز از افکار منفی و احساس نامیدی)
۳) پرهیز از توجه به اطراف قبل از توزیع آزمون
۴) پرهیز از نگاه کردن یک جا به همه سوالات
۵) خواندن با دقت دستورالعمل‌ها و درک سوالات
6) ابتدا سوالات ساده‌تر را پاسخ دهید و سوالاتی که به وقت بیشتری نیاز دارند در انتها پاسخ دهید.
۷) تنظیم و دسته بندی پاسخ به سوالات قبل از نوشتن
پس از امتحانات
۱) پرهیز از فکر کردن به نتیجه امتحان، به خصوص در مواردی که دانش‌آموز در روزهای بعد امتحانات دیگری نیز
دارد.
۲) پرهیز از بحث در مورد سوالات با همکلاسی‌ها
۳) بی‌توجهی به احساس امکان اشتباهات احتمالی در آزمون
۴) عدم توجه به احساس سایر دانش‌آموزان در مورد سختی یا آسانی آزمون
۵) بزرگ نکردن موضوع و پرهیز از صحبت مداوم در مورد امتحان با والدین، دوستان و...
۶) متمرکز کردن ذهن به اهداف و برنامه‌های بعدی
نقش و وظیفه اولیاء در روزهای امتحان
- اولیاء در روزهای امتحان وظایف و نقش‌های خاص بر عهده دارند. آنان ضمن آماده کردن شرایط روانی، اجتماعی و فیزیکی مناسب، نباید اضطراب و هیجان زدگی فرزندان خود را افزایش دهند. اولیاء باید به گونه‌ای رفتار کنند که ضمن اینکه نشان می‌دهند روزهای امتحان باید با تلاش و کوشش مضاعف همراه باشد، به هیچ وجه نباید آن را با اضطراب و نگرانی و دستپاچگی همراه کنند.
والدین باید با خونسردی و آرامش، لكن با عزمی راسخ و مصمم، با مسئله‌ی امتحانات فرزندان خود مواجه شوند. از پرسش‌های مکرر و تذکرات زیاد نیز باید اجتناب نمایند.
نقش و وظیفه‌ی دبیران و ستاد اجرایی
اگر دبیران محترم و ستاد اجرایی مدارس توصیه‌های زیر را مد نظر داشته باشند، به آرامش بیشتر دانش آموزان در جلسات امتحانی کمک می‌نمایند.
- هدف امتحان باید ارزیابی دانسته‌های دانش آموزان باشد، نه نادانسته‌های آن.
- قبل از امتحان اصلی از امتحانات فرضی و آزمایشی به منظور آشناسازی دانش‌آموزان با سؤالات و نحوه‌ی امتحان استفاده کرد.
- باید از برگزاری امتحانات بسیار سخت اجتناب کرد و در طراحی سؤالات، متوسط دانش‌آموزان را در نظر گرفت.
- از برگزاری امتحان با وقت بسیار اندک اجتناب کنید.
- سؤالات دشوار را باید در شماره‌های آخر قرار داد.
- نوع و تعداد سؤالات می‌بایست با توان ذهنی دانش‌آموزان و مدت زمانی که در اختیار آن قرار داده می‌شود، متناسب باشد.
- در طراحی سؤالات کلیه سطوح شناختی در نظر گرفته شود.
- باید ترس از شکست را از دانش‌آموزان دور ساخت.
- از ایجاد رقابت ناسالم در میان دانش‌آموزان باید اجتناب کرد.
- فضا و جو حاکم بر جلسه‌ی امتحان را باید خیلی دوستانه، غیر رسمی و طبیعی جلوه داد.
- برخورد معلمان و مراقبان با دانش‌آموزان در کلاس درس و جلسه‌ی امتحان باید درست، اطمینان‌بخش و امیدوار کننده باشد.
- از آنجایی که اضطراب امتحان با عزت نفس رابطه‌ی معکوس دارد، باید عزت نفس دانش‌آموزان را افزایش داد.
- باید ارزیابی شناختی و تصویر ذهنی دانش‌آموزان از خود و توانمندی‌هایشان را از طریق ارائه‌ی بازخوردهای درست، واقع گرایانه ساخت.
- باید به دانش‌آموزان توصیه کرد که با آمادگی بیشتری در جلسه‌ی امتحان حاضر شوند، کمتر به اهمیت امتحان فکر کنند و امتحان را صحنه‌ی مبارزه و جنگ در نظر نگیرند.
- انتظارات و توقعات والدین و معلمان از دانش آموزان باید متناسب با توانایی‌ها و استعداد‌های آنها باشد.
- از مقایسه کردن دانش‌آموزان با همدیگر باید اجتناب کرده در صورت لزوم هر فرد با خودش مورد مقایسه قرار بگیرد.
- از مدرک‌گرایی و ارزش‌های بیش از اندازه قائل شدن برای نمره باید اجتناب کرد.
- باید همواره تفاوت‌های درون فردی و بین فردی دانش‌آموزان را مد نظر قرارداد.
- سرانجام باید روش‌های درست مطالعه‌ی هر درس را به دانش‌آموزان آموزش داد.