میعان: تبدیل بخار یا گاز به مایع بر اثر سرد شدن

میعان: از ابر تا شیشه‌های مه‌گرفته

میعان چیست و چگونه رخ می‌دهد؟

همه‌ی ما دیده‌ایم که وقتی یک بطری آب سرد را از یخچال بیرون می‌آوریم، قطرات کوچک آب روی دیواره‌ی بیرونی آن ظاهر می‌شوند. این قطرات از کجا می‌آیند؟ پاسخ در پدیده‌ی میعان نهفته است. میعان زمانی اتفاق می‌افتد که مولکول‌های بخار آب موجود در هوا انرژی خود را از دست داده و سرد می‌شوند. وقتی این مولکول‌ها به اندازه‌ی کافی سرد شوند، نمی‌توانند به حالت گازی باقی بمانند و به هم نزدیک شده و قطرات مایع را تشکیل می‌دهند. برای وقوع میعان، دو شرط اصلی لازم است:

• وجود بخار یا گاز در هوا
• وجود یک سطح سرد برای از دست دادن انرژی گرمایی

دمایی که در آن میعان رخ می‌دهد، نقطه شبنم³ نام دارد. این دما بستگی به میزان رطوبت هوای اطراف ما دارد.

انواع میعان در طبیعت و زندگی روزمره

میعان را می‌توان به دو دسته‌ی کلی تقسیم کرد:

میعان در خدمت انسان: از تولید آب تا خنک‌کاری

انسان‌ها از دیرباز از پدیده‌ی میعان برای رفع نیازهای خود استفاده کرده‌اند. یکی از قدیمی‌ترین روش‌ها برای به دست آوردن آب شیرین در مناطق خشک، ساخت دستگاه‌های تقطیر⁴ خورشیدی بوده است. در این دستگاه‌ها، آب شور توسط گرمای خورشید تبخیر شده و سپس روی یک سطح سردتر میعان می‌یابد و به صورت آب شیرین جمع‌آوری می‌شود. جدول زیر برخی از کاربردهای مهم میعان را نشان می‌دهد:

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

¹ میعان (Condensation): فرآیند تبدیل یک ماده از حالت گاز به مایع.
² چرخه‌ی آب (Water Cycle): گردش پیوسته‌ی آب بین زمین، اتمسفر و بازگشت دوباره به زمین.
³ نقطه شبنم (Dew Point): دمایی که در آن هوا به حدی سرد می‌شود که بخار آب موجود در آن به مایع تبدیل می‌شود.
⁴ تقطیر (Distillation): فرآیند جداسازی اجزای یک مخلوط بر اساس تفاوت در نقطه جوش آن‌ها.
⁵ ال‌ان‌جی (LNG): گاز طبیعی مایع شده (Liquefied Natural Gas).