منظومه‌ی شمسی: سفر به خانه‌ی کیهانی ما
خانواده‌ی بزرگ منظومه‌ی شمسی
منظومه‌ی شمسی مانند یک خانواده‌ی بزرگ است که خورشید، پدر این خانواده، در مرکز آن قرار دارد و همه‌ی سیارات و اجرام دیگر به دور او می‌چرخند. در این خانواده، زمین یکی از هشت سیاره‌ای است که هر کدام ویژگی‌های جالبی دارند.
برای درک بهتر فاصله‌ها، تصور کن که خورشید یک توپ بزرگ به قطر 140 سانتی‌متر است. در این مقیاس، زمین فقط یک مروارید کوچک به قطر 1.3 سانتی‌متر خواهد بود که در فاصله‌ی 150 متری از آن قرار گرفته است!
| نام سیاره | رتبه از نظر نزدیکی به خورشید | ویژگی خاص | تعداد ماه‌ها |
|---|---|---|---|
| عطارد۵ | 1 | کوچکترین و سریع‌ترین سیاره | 0 |
| زهره۶ | 2 | داغ‌ترین سیاره با ابرهای اسیدی | 0 |
| زمین | 3 | تنها سیاره با حیات و آب مایع | 1 |
| مریخ۷ | 4 | سیاره‌ی سرخ با بزرگترین آتشفشان | 2 |
| مشتری۸ | 5 | بزرگترین سیاره با طوفان غول‌آسا | 95 |
| زحل۹ | 6 | سیاره‌ای با حلقه‌های زیبای یخی | 146 |
| اورانوس۱۰ | 7 | سیاره‌ای که به پهلو می‌چرخد | 28 |
| نپتون۱۱ | 8 | سیاره‌ای با بادهای فوق‌العاده قوی | 16 |
سیاره‌ها چگونه به دور خورشید می‌گردند؟
همه‌ی سیارات در مسیرهای مشخصی به نام مدار به دور خورشید می‌چرخند. این مدارها مانند مسیرهای یک مسابقه‌ی دو میدانی هستند که هر سیاره در لاین مخصوص به خودش می‌دود.
مدت زمانی که یک سیاره یک بار کامل به دور خورشید می‌گردد، یک سال نامیده می‌شود. برای زمین این زمان 365 روز است، اما برای سیارات دیگر متفاوت است. مثلاً یک سال در عطارد فقط 88 روز زمینی طول می‌کشد، در حالی که یک سال در نپتون برابر با 165 سال زمینی است!
سیارات همچنین به دور خودشان نیز می‌چرخند که به این حرکت چرخش می‌گویند. مدت زمان یک بار چرخش سیاره به دور خودش، یک روز نام دارد. روز زمین 24 ساعت است، اما روز در زهره بسیار طولانی‌تر است.
زمین: خانه‌ی خاص ما در کیهان
زمین در میان همه‌ی سیارات منظومه‌ی شمسی شرایط ویژه‌ای دارد که آن را برای زندگی موجودات زنده مناسب کرده است:
| ویژگی | اهمیت | مقایسه با سیارات دیگر |
|---|---|---|
| فاصله‌ی مناسب از خورشید | نه زیاد گرم، نه زیاد سرد | عطارد و زهره بسیار داغ، مریخ بسیار سرد |
| وجود آب مایع | ضروری برای همه‌ی موجودات زنده | در دیگر سیارات آب مایع وجود ندارد |
| جو مناسب | تنفس و محافظت در برابر تشعشعات | جو مریخ بسیار نازک، جو زهره سمی |
| میدان مغناطیسی | محافظت در برابر بادهای خورشیدی | مریخ میدان مغناطیسی ضعیفی دارد |
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
خیر، این یک اشتباه رایج است. در واقع زمین است که به دور خورشید می‌چرخد. این حرکت زمین است که باعث به وجود آمدن فصل‌های مختلف می‌شود.
تاکنون هیچ نشانه‌ای از حیات در دیگر سیارات منظومه‌ی شمسی پیدا نشده است. دانشمندان در حال بررسی مریخ و برخی ماه‌های مشتری و زحل هستند، اما زمین تنها جایی است که می‌دانیم قطعاً حیات در آن وجود دارد.
پلوتو که قبلاً نهمین سیاره محسوب می‌شد، اکنون یک سیاره‌ی کوتوله نامیده می‌شود. دلیل این تغییر این است که پلوتو بسیار کوچک است و مدارش با اجرام دیگر آسمانی تداخل دارد.
منظومه‌ی شمسی خانه‌ی کیهانی ماست که از خورشید و هشت سیاره تشکیل شده است. زمین، سومین سیاره از خورشید، شرایط منحصر به فردی دارد که آن را برای زندگی مناسب کرده است. هر سیاره ویژگی‌های خاص خود را دارد و در مداری مشخص به دور خورشید در حال گردش است. شناخت این جهان شگفت‌انگیز به ما کمک می‌کند تا بهتر بدانیم در کجای این کیهان پهناور قرار گرفته‌ایم.
پاورقی
۱ منظومه‌ی شمسی (Solar System): سیستم گرانشی متشکل از خورشید و تمام اجرامی که به دور آن می‌گردند.
۲ سیارات (Planets): اجرام آسمانی بزرگی که به دور یک ستاره می‌گردند و شکل تقریباً کروی دارند.
۳ خورشید (Sun): ستاره‌ی مرکزی منظومه‌ی شمسی که منبع نور و گرما است.
۴ مدار (Orbit): مسیر منحنی‌ای که یک جرم آسمانی در اثر نیروی گرانش حول جرمی دیگر طی می‌کند.
۵ عطارد (Mercury)
۶ زهره (Venus)
۷ مریخ (Mars)
۸ مشتری (Jupiter)
۹ زحل (Saturn)
۱۰ اورانوس (Uranus)
۱۱ نپتون (Neptune)