قوه‌ی قضائیه: نگهبان عدالت
قوه‌ی قضائیه چیست و چه می‌کند؟
فرض کنید در بازی فوتبال مدرسه، یک بازیکن به دیگری خطا می‌کند. داور بازی باید وارد شود، قوانین را بداند و تصمیم عادلانه‌ای بگیرد. قوه‌ی قضائیه مثل همان داور برای یک کشور است. این نهاد موظف است وقتی بین مردم اختلاف یا مشکل قانونی پیش می‌آید، بر اساس قوانین، حکم عادلانه صادر کند. کارهای اصلی آن را می‌توان در جدول زیر دید:
| ردیف | وظیفه | مثال |
|---|---|---|
| 1 | رسیدگی به شکایت‌ها و اختلافات | دو همسایه بر سر مالکیت یک درخت دعوا دارند. |
| 2 | کشف جرم و تعیین مجازات برای مجرمان | کسی که دزدی کرده است را پیدا و مجازات می‌کند. |
| 3 | نظارت بر اجرای صحیح قوانین | مطمئن می‌شود همه طبق قانون عمل می‌کنند. |
بخش‌های مهم قوه‌ی قضائیه: دادسرا و دادگاه
قوه‌ی قضائیه دو بخش اصلی دارد که مثل دو دست یک بدن با هم کار می‌کنند: دادسرا و دادگاه. هر کدام وظیفه‌ی خاص خودشان را دارند.
دادسرا: مثل یک گروه تحقیق عمل می‌کند. وقتی خبر یک تخلف یا جرم به آنجا میرسد، بازپرس4 و دادستان5 شروع به تحقیق می‌کنند. شواهد را جمع‌آوری و از شاهدان سؤال می‌پرسند. اگر مطمئن شوند که کسی مرتکب جرم شده، او را به دادگاه معرفی می‌کنند.
دادگاه: مثل یک مرحله‌ی نهایی و محل قضاوت است. قاضی6 در دادگاه، همه‌ی شواهد و مدارک جمع‌آوری شده توسط دادسرا و همچنین حرف‌های طرفین دعوا را می‌شنود. سپس بر اساس قانون، تصمیم نهایی را می‌گیرد و حکم صادر می‌کند.
یک پرونده چگونه در دادگاه حل می‌شود؟
برای درک بهتر، مراحل حل یک مشکل ساده در سیستم قضائی را با هم مرور می‌کنیم:
گام 1شکایت: فردی که احساس می‌کند حق او ضایع شده (شاکی)، به دادگاه مراجعه و مشکل خود را ثبت می‌کند.
گام 2تحقیق: دادسرا پرونده را بررسی و شواهد لازم را جمع‌آوری می‌کند.
گام 3دادگاه: قاضی با شنیدن حرف‌های همه، حکم نهایی را صادر می‌کند.
گام 4اجرای حکم: حکم دادگاه برای همه لازم الاجراست و باید انجام شود.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
پاورقی
1قوه قضائیه (Judiciary): یکی از سه قوهٔ حکومت (قوه مقننه، مجریه و قضائیه) که مسئولیت رسیدگی به دعاوی و اجرای عدالت را بر عهده دارد.
2دادگاه (Court): محلی که قاضی در آن به دعاوی رسیدگی و حکم صادر می‌کند.
3دادسرا (Prosecutor's Office): نهاد زیرمجموعه قوه قضائیه که مسئول تحقیق و بررسی تخلفات و همچنین اجرای قانون است.
4بازپرس (Investigating Judge): مقام قضائی که در دادسرا مسئول تحقیق و جمع‌آوری مدارک دربارهٔ یک پرونده است.
5دادستان (Prosecutor): مقام قضائی که در دادسرا به نمایندگی از جامعه، پیگیر جرم و ادعای مجازات مجرم است.
6قاضی (Judge): مقام رسمی که در دادگاه ریاست می‌کند و بر اساس قانون، رأی و حکم صادر می‌نماید.