مرجع تقلید: راهنمای دینی ما
مرجع تقلید کیست و چه کاری انجام می‌دهد؟
همان‌طور که در مدرسه برای یادگیری درس‌های مختلف به معلم نیاز داریم، برای یادگیری دستورات دین نیز به یک راهنمای دانا نیازمندیم. این راهنما مرجع تقلید نام دارد. او یک عالم دینی بسیار باسواد است که سال‌های زیادی از عمر خود را صرف یادگیری دین کرده است. کار اصلی او این است که دستورات خدا را از قرآن۳ و سخنان پیامبر۴ و امامان۵ استخراج کند و آن‌ها را به صورت ساده و قابل فهم در اختیار مردم قرار دهد.
برای مثال، وقتی می‌خواهیم بدانیم چگونه نماز بخوانیم یا چگونه با پدر و مادر خود رفتار خوبی داشته باشیم، به سخنان مرجع تقلید خود مراجعه می‌کنیم. او مانند یک نقشهٔ راه است که مسیر درست زندگی کردن را به ما نشان می‌دهد.
| کارهای اصلی مرجع تقلید | مثال از زندگی روزمره |
|---|---|
| آموزش دستورات دین (مانند نماز و روزه) | او می‌گوید نماز صبح چند رکعت است و چگونه باید خوانده شود. |
| پاسخ به پرسش‌های دینی مردم | اگر کسی بپرسد آیا خوردن یک خوراکی خاص مجاز است، او پاسخ می‌دهد. |
| هدایت مردم به سوی خوبی‌ها | او همیشه به راستگویی و کمک به دیگران توصیه می‌کند. |
چگونه یک مرجع تقلید انتخاب کنیم؟
انتخاب مرجع تقلید بسیار مهم است، مانند زمانی که می‌خواهید بهترین دکتر را برای درمان بیماری پیدا کنید. برای این کار، معمولاً از پدر و مادر، معلم‌های مدرسه یا افرادی که به دینداری و دانش آن‌ها اطمینان داریم، کمک می‌گیریم. چند ویژگی مهم برای یک مرجع تقلید خوب وجود دارد:
- بسیار دانا باشد: او باید به تمام دستورات دین مسلط باشد.
- پرهیزگار باشد: خودش به دستوراتی که می‌دهد، عمل کند.
- زنده باشد: ما از مرجع تقلیدی تقلید می‌کنیم که در زمان ما زندگی می‌کند تا بتواند به پرسش‌های جدید پاسخ دهد.
وقتی مرجع تقلید خود را انتخاب کردیم، کتاب‌های کوچک و ساده‌ای به نام رساله عملیه۶ از او تهیه می‌کنیم. در این کتاب‌ها، دستورات دین به زبان بسیار ساده نوشته شده است.
مرجع تقلید چگونه به سوالات ما پاسخ می‌دهد؟
فرض کنید شما و دوستتان بر سر یک مسئلهٔ درسی اختلاف نظر دارید. برای حل این مشکل، به معلم خود مراجعه می‌کنید تا پاسخ درست را به شما بگوید. مرجع تقلید نیز همین کار را برای پرسش‌های دینی انجام می‌دهد. مردم از طریق نامه، تلفن، یا سایت‌های اینترنتی، سوالات خود را از دفتر مرجع تقلید می‌پرسند و او پس از بررسی دقیق، پاسخ را برای آن‌ها می‌فرستد.
مثلاً اگر کسی بپرسد: "آیا می‌توانم با پول پس‌انداز خود اسباب‌بازی بخرم؟" مرجع تقلید با توجه به قوانین دین، پاسخ می‌دهد که اگر این پول از راه درستی به دست آمده باشد، بله، اما باید به نیازهای دیگر خانواده نیز توجه کنی.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
پاسخ: خیر. از زمانی که یک پسر یا دختر به سن تکلیف۸ میرسد (برای پسران حدود ۱۵ سال قمری و برای دختران حدود ۹ سال قمری)، باید دستورات دین را به درستی انجام دهد و برای این کار نیاز به تقلید از یک مرجع تقلید دارد.
پاسخ: در این صورت، باید مستقیماً از دفتر مرجع تقلید خود سوال کنیم. امروزه بسیاری از این دفترها دارای شماره تلفن و سایت اینترنتی هستند که به راحتی می‌توان از آن‌ها کمک گرفت.
پاسخ: بهتر است که در همهٔ کارهای دینی از یک مرجع تقلید پیروی کنیم. اما گاهی در برخی مسائل خاص، اگر مرجع تقلید دیگری نظر متفاوتی دارد و ما آن نظر را بهتر می‌دانیم، می‌توانیم در همان مسئلهٔ خاص از او پیروی کنیم.
پاورقی
۱ Marja' al-Taqlid (Source of Emulation): یک مجتهد واجد شرایط که مردم از او در مسائل فقهی پیروی می‌کنند.
۲ Islam: دین اسلام.
۳ Quran: کتاب آسمانی مسلمانان.
۴ Prophet: حضرت محمد (ص).
۵ Imams: امامان معصوم در مذهب شیعه.
۶ Resaleh Amaliyah (Practical Treatise): کتابی که حاوی فتاوای عملی یک مرجع تقلید است.
۷ Taqlid (Emulation): عمل پیروی از یک مجتهد در مسائل شرعی.
۸ Bulugh (Age of Religious Obligation): سنی که در آن انجام تکالیف دینی بر فرد واجب می‌شود.