ریشه‌یابی علل اعتراضات گسترده به امتحانات/سوالات مفهومی و ناتوانی دانش‌آموز
گاما- معاون سابق وزارت آموزش و پرورش گفت: علت اعتراض دانش‌آموزان به سوالات امتحانات نهایی ناتوانی آنها در پاسخگویی به سوالات مفهومی است.
به گزارش گاما به نقل از خبرگزاری تسنیم، اعتراض دانش‌آموزان به دشواری سؤالات امتحانات نهایی از درس شیمی آغاز شد اما پس از آن بود که با برگزاری امتحان ریاضی، ادبیات و دینی نیز تجمعات اعتراضی در شهرهایی مانند مشهد، اصفهان و تهران مقابل ادارات کل آموزش و پرورش شکل گرفت.
و حالا سراسر کشور شاهد موجی از اعتراضات گسترده دانش‌آموزان به دشواری سؤالات طراحی‌شده است، سرنوشت نمرات امتحانات نهایی از آنجا برای دانش‌آموزان اهمیت دارد که نمرات امتحانات سال سوم دبیرستان در کنکور و راهیابی به دانشگاه تأثیرگذار است.
مسئولان آموزش و پرورش تأکید دارند که طبق بررسی‌های انجام شده توسط تیم‌های کارشناسی مشخص شد تمام سوالات استاندارد است و علت اینکه دانش‌آموزان از پاسخ به سوالات امتحانات نهایی ناتوان هستند، مفهومی بودن سوالات و عدم مطالعه دقیق کتاب‌های درسی است.
برای بررسی علل اعتراضات گسترده دانش‌آموزان به سوالات امتحانات نهایی و ریشه‌یابی علت آن با ابراهیم سحرخیز معاون سابق وزارت آموزش‌وپرورش گفت‌وگو کردیم.
سحرخیز در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم اظهار داشت: گستره پوشش امتحانات نهایی در سراسر کشور است و چارچوبی برای طراحی سوالات آن مشحص شده که باید آن چارچوب ها را مدنظر قرار داد، طی چند سال اخیر قرار بود، مطابق با قانون سنجش و پذیرش دانشجو آموزش و پرورش به سمت طراحی سوالات استاندارد برود که این استانداردها توسط شورای عالی آموزش و پرورش تعریف می‌شود.
وی افزود: استاندارد به معنای آن نیست که سوال سخت و دشوار بوده یا چنان آسان باشد که تمام دانش‌آموزان به آن پاسخ دهند. استاندارد یعنی اگر نمرات دانش‌آموزان را در یک طیف قرار دهیم این طیف نرمال باشد به‌گونه‌ای که حداکثر دانش‌آموزان در میانگین متوسط، درصدی در میانگین نمره بالا و درصدی زیر میانگین قرار گیرند.
معاون سابق وزارت آموزش و پرورش گفت: در ارزشیابی‌ها چه با نگاه مکاتب کلاسیک یا روان‌شناسان جدید باید بدانیم به دنبال چه اهدافی هستیم، هم‌اکنون اهداف هر درس مشخص است و امتحانات باید به گونه‌ای باشد که بررسی کند آیا اهداف تعیین شده محقق شده است؟
** ریش و قیچی دست مدارس و افراط و تفریط‌ها
سحرخیز مطرح کرد: هم‌اکنون امتحانات سال اول و دوم دبیرستان نهایی نیست و بررسی امتحانات این پایه‌ها نشان می‌دهد زمانی که ریش و قیچی را به مدرسه واگذار می‌کنیم شاهد افراط و تفریط‌ها هستیم و زمانی که دانش‌آموز در سال سوم دبیرستان با امتحان نهایی مواجه می‌شود، سوالات برایش دشوار به نظر رسیده و دست به اعتراض می‌زند.
وی گفت: شاهدیم که برخی مدارس امتحانات داخلی را بسیار آسان برگزار کرده و دانش‌آموز را جزوه محور تربیت می‌کنند به گونه‌ای که معلم در طول سال نکات مهم را به دانش‌آموز می‌گوید و از همان نکات نیز امتحان پایانی را برگزار می‌کند بنابراین دانش‌آموز به آسانی به سوالات از قبل مشخص شده و کلیشه‌ای پاسخ می‌هد در سوی دیگر ماجرا نیز مدارسی هستند که امتحانات را به گونه‌ای دشوار طراحی می‌کنند که گویی المپیاد علمی است و همین مسئله باعث می‌شود تا شاهد اختلاف نمره معنادار میان دانش‌آموزان مدارس مختلف باشیم به گونه‌ای که یک میانگین نمرات یک مدرسه بین 16 تا 20 و مدرسه‌ای دیگر زیر 15 است.
** جای خالی نظارت بر امتحانات داخلی مدارس
معاون سابق وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: سال‌هاست که بر امتحانات داخلی مدارس نظارت و ارزیابی دقیقی وجود ندارد، مرکز ارزیابی عملکرد وزارت آموزش و پرورش تصور می‌کند که صرفاً باید پاسخگوی شکایت واصله باشد در حالی که باید نحوه برگذاری امتحانات داخلی مدارس را رصد کند. چگونه برخی معلمان به اختیار خود فصل‌هایی از کتاب درسی را حذف می‌کنند یا به دانش‌آموز می‌گویند که از کدام فصول کتاب درسی سوال طراحی خواهد شد.
سحرخیز بیان کرد: دانش‌آموز 11 سال به این روش عادت کرده است و زمانی که در سال سوم دبیرستان با امتحانات نهایی و سوالات مفهومی مواجه می‌شود، توانایی پاسخگویی را ندارد چرا که انتظار دارد به عنوان مثال، سوالات درس ریاضی همانند کتاب درسی باشد و اگر اعداد و ارقام آن تغییر کرده و سوال کاربردی شود، توانایی پاسخ ندارد.
وی بیان کرد: علاوه بر امتحانات نهایی،آزمون تیمز و پرلز نیز از سطح پایین دانش‌آموزان حکایت دارد و عدم موفقیت دانش‌آموزان در این مراحل نشان دهنده آن است که نتوانسته‌ایم آنها را خلاق تربیت کنیم و این ضعف انباشت شده خود را در امتحانات نهایی نشان می‌دهد.
** روش تدریس معلم تغییر کند
معاون سابق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش گفت: برای حل این مشکل باید امتحانات نهایی را به سایر پایه‌‌های دوره متوسطه نیز تسری دهیم و از سوی دیگر ارزشیابی را محدود به پایان سال نکنیم بلکه سهمی ازنمره را به ارزشیابی در طول سال اختصاص دهیم در حقیقت نگاه به ارزشیابی باید تغییر کرده و روش‌های مختلف را به کار ببریم.
سحرخیز تأکید کرد: روش‌های تدریس معلمان نیز باید دگرگون شود، تا زمانی که معلم سخن ور بوده و دانش‌آموز را جزوه محورتربیت کنیم شاهد عدم موفقیت در امتحانات نهایی هستیم باید روش تدریس اکتشافی و مسئله محور را جایگزین روش تدریس قدیمی کنیم.
وی خاطرنشان کرد: در برگزاری امتحانات نهایی بحث عدالت آموزشی را فراموش نکنیم، دانش‌آموزان مناطق محروم مانند سیستان یا کردستان معلمانی را دارند که گاه یک معلم فیزیک، فارسی، ریاضی را تدریس می‌کند یعنی یک معلم چند درس را تدریس می‌کند و زمانی که دانش‌آموز مطالب را به خوبی فرانگیرد توانایی رقابت با دانش‌آموزان تهرانی را در امتحانات نهایی ندارد.
معاون سابق وزارت آموزش و پرورش گفت: مرکز سنجش وزارتخانه اعلام کرده است 50 درصد دانش‌آموزان در امتحانات نهایی میانگین نمره 16 تا 20 دارند اما وضعیت 50 درصد بقیه چگونه است؟ متأسفانه میانگین نمرات امتحانات نهایی بین 10 تا 12 است و به ویژه در دروس پایه نمرات پایین است که دلایل متفاوتی دارد بنابراین مرکز سنجش باید دلایل این موضوع را رصد و ارزیابی کند.