پروستات: غده‌ای کوچک با نقش‌های بزرگ
پروستات چیست و کجا قرار دارد؟
پروستات یک غده‌ی کوچک و به اندازه‌ی یک گردوی تقریبی است که دقیقاً below مثانه2 و جلوی راست روده3 قرار گرفته است. مجرای ادرار4، لوله‌ای که ادرار و مایع منی را از بدن خارج می‌کند، از وسط این غده عبور می‌کند. به همین دلیل، هرگونه مشکل در پروستات می‌تواند بر دفع ادرار تأثیر بگذارد.
برای درک بهتر، یک بطری آب را تصور کنید که درب آن بسته است. گردن بطری شبیه مجرای ادرار است و پروستات مانند دست شما است که دور گردن بطری را گرفته است. اگر دست شما (پروستات) بیش از حد بزرگ شود، می‌تواند بر خروج آب (ادرار) از بطری فشار وارد کند.
| ویژگی | توضیح |
|---|---|
| اندازه | تقریباً به اندازه یک گردو (حدود 3 تا 4 سانتی‌متر) |
| موقعیت | در زیر مثانه و دور مجرای ادرار |
| عملکرد اصلی | تولید بخشی از مایع منی برای محافظت و تغذیه اسپرم |
مایع پروستات؛ یک محافظ قلیایی قدرتمند
مایع پروستات یک سوم حجم مایع منی را تشکیل می‌دهد. این مایع به دلیل خاصیت قلیایی5 خود، نقش یک محافظ را برای اسپرم‌ها ایفا می‌کند. محیط واژن زن به طور طبیعی اسیدی است تا از ورود باکتری‌ها و عوامل بیماری‌زا جلوگیری کند. اما این محیط اسیدی برای اسپرم‌های حساس، کشنده است.
سطح اسیدیته با واحدی به نام $pH$ اندازه‌گیری می‌شود. مقادیر پایین $pH$ نشان‌دهنده محیط اسیدی و مقادیر بالا نشان‌دهنده محیط قلیایی است. مایع پروستات $pH$ حدود 7.2 تا 7.8 دارد که کمی قلیایی است و به خنثی‌سازی محیط اسیدی کمک می‌کند.
سفر اسپرم و نقش پروستات در آن
هنگام انزال، اسپرم‌ها از بیضه‌ها، مایع از vesicles منوی6 و مایع پروستات همگی در مجرای ادرار (که در این لحظه فقط نقش مجرای خروج منی را دارد) با هم ترکیب شده و مایع منی را تشکیل می‌دهند. این ترکیب، یک تیم نجات کامل برای اسپرم‌ها است:
- اسپرم‌ها: سلول‌های اصلی برای باروری.
- مایع وزیکول‌های منوی: حاوی قند (فروکتوز) برای تأمین انرژی اسپرم‌ها.
- مایع پروستات: ایجاد یک محیط قلیایی و ایمن برای سفر اسپرم‌ها.
بدون مایع محافظ پروستات، اسپرم‌ها در محیط اسیدی مجرای تناسلی زن به سرعت از بین می‌روند و شانس باروری به شدت کاهش می‌یابد.
سلامت پروستات و بیماری‌های شایع
با افزایش سن مردان، پروستات ممکن است دچار مشکلاتی شود. سه مشکل اصلی مرتبط با پروستات عبارتند از:
| بیماری | توضیح | وضعیت |
|---|---|---|
| پروستاتیت7 | التهاب یا عفونت پروستات که می‌تواند در هر سنی رخ دهد. | شایع در جوانان |
| بزرگ‌خوش‌خیم پروستات8 | بزرگ شدن غیرسرطانی پروستات که با افزایش سن شایع است. | خوش‌خیم |
| سرطان پروستات | رشد کنترل‌نشده سلول‌های بدخیم در غده پروستات. | بدخیم |
علائم هشداردهنده که باید جدی بگیریم
مشکلات پروستات معمولاً با علائمی در دفع ادرار خود را نشان می‌دهند. اگر هر یک از این علائم را دارید، بهتر است با یک پزشک مشورت کنید:
- تکرر ادرار، مخصوصاً در شب
- احساس فوریت برای دفع ادرار
- ضعف جریان ادرار یا قطع و وصل شدن آن
- احساس درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
- وجود خون در ادرار یا مایع منی
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
خیر. اگرچه سرطان پروستات و بزرگ‌خوش‌خیم آن بیشتر در مردان مسن دیده می‌شود، اما بیماری «پروستاتیت» یا التهاب پروستات می‌تواند مردان را در هر سنی، حتی جوانان، درگیر کند. بنابراین توجه به علائم در همه سنین مهم است.
خیر. بزرگ‌خوش‌خیم پروستات یک بیماری بسیار شایع و غیرسرطانی است. در این حالت، سلول‌های پروستات به صورت خوش‌خیم افزایش می‌یابند و بر خلاف سرطان، به سایر قسمت‌های بدن گسترش نمی‌یابند. با این حال، تنها یک پزشک می‌تواند تفاوت را تشخیص دهد.
رعایت یک رژیم غذایی سالم (کم چرب و پر از میوه و سبزیجات)، حفظ وزن مناسب، ورزش منظم و مراجعه دوره‌ای به پزشک برای معاینات معمول، از بهترین راه‌ها برای حفظ سلامت این غده مهم هستند.
پاورقی
1 پروستات (Prostate): غده‌ای در دستگاه تناسلی مردانه که مایع منی را تولید می‌کند.
2 مثانه (Bladder): اندامی که ادرار در آن ذخیره می‌شود.
3 راست روده (Rectum): بخش پایانی روده بزرگ.
4 مجرای ادرار (Urethra): لوله‌ای که ادرار و مایع منی را از بدن خارج می‌کند.
5 قلیایی (Alkaline): نقطه مقابل اسیدی. محیطی با $pH$ بیشتر از 7.
6 وزیکول‌های منوی (Seminal Vesicles): دو غده کوچک که مایع غنی از قند برای اسپرم تولید می‌کنند.
7 پروستاتیت (Prostatitis): به التهاب پروستات گفته می‌شود.
8 بزرگ‌خوش‌خیم پروستات (Benign Prostatic Hyperplasia - BPH): بزرگ شدن غیرسرطانی پروستات.