مری؛ لوله انتقال‌دهنده غذا از حلق به معده

مری: لوله انتقال‌دهنده غذا از حلق به معده

مری چیست و کجا قرار دارد؟

مری¹ لوله‌ای است که حلق² را به معده³ متصل می‌کند. این مسیر، که تقریباً 25 سانتیمتر طول دارد، از پشت نای⁴ و قلب، و از جلوی ستون فقرات عبور می‌کند و از طریق دهانه‌ای در دیافراگم⁵ وارد حفره شکم می‌شود تا به معده برسد. دیافراگم مانند یک توری محکم است که مری از آن رد می‌شود.

دیواره مری از چند لایه تشکیل شده است که با هم همکاری می‌کنند تا غذا را به سمت پایین حرکت دهند. این لایه‌ها از داخل به خارج عبارت‌اند از:

فرآیند بلع: غذا چگونه پایین می‌رود؟

بلعیدن غذا یک عمل پیچیده و خودکار است که در سه مرحله انجام می‌شود. تصور کنید یک قاچ پیتزا را گاز می‌زنید:

۱. مرحله دهانی: شما به اختیار خودتان غذا را با دندان‌ها می‌جوید و با کمک زبان آن را به یک توده نرم به نام بولوس⁶ تبدیل می‌کنید. سپس زبان بولوس را به سمت حلق هل می‌دهد.

۲. مرحله حلقی: این مرحله بسیار سریع و غیرارادی است. هنگامی که بولوس به حلق می‌رسد، یک واکنش عصبی رخ می‌دهد. اپی‌گلوت⁷ (یک دریچه غضروفی) مانند یک درپوش روی نای می‌افتد تا غذا وارد مسیر تنفسی نشود. همزمان، عضلات حلق منقبض شده و غذا را به داخل مری می‌فرستند.

۳. مرحله مروی: این مرحله کاملاً در مری و غیرارادی است. عضلات مری به صورت موج‌های پشت سر هم منقبض و شل می‌شوند. این حرکت موجی که پریستالسیس⁸ نام دارد، مانند این است که با انگشتان خود یک خمیر دندان را درون یک لوله فشار دهید. این انقباضات، بولوس را در کمتر از 10 ثانیه به معده می‌رسانند.

یک آزمایش ساده برای درک پریستالسیس

برای درک نحوه حرکت غذا در مری، یک آزمایش ساده و بی‌خطر انجام دهید. یک لوله پلاستیکی نرم و شفاف (مانند یک نی نوشیدنی ضخیم) بردارید و داخل آن را کمی روغن مایع بچکانید تا لغزنده شود. حالا یک تکه کوچک از یک خوراکی نرم (مانند یک تکه موز یا نان) را در یک سر لوله قرار دهید. با انگشتان خود، از پشت تکه غذا شروع به فشار دادن آرام و منظم کنید، به طوری که این فشار مانند یک موج به سمت جلو حرکت کند. خواهید دید که چگونه تکه غذا به آرامی و بدون اینکه به دیواره لوله بچسبد، به سمت دیگر حرکت می‌کند. این شبیه‌سازی ساده‌ای از کار ماهیچه‌های مری است.

بیماری‌ها و مشکلات شایع مری

مری نیز مانند هر عضو دیگری ممکن است دچار مشکل شود. برخی از شایع‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

¹ مری (Esophagus): لوله عضلانی اتصال حلق به معده.
² حلق (Pharynx): فضای پشت بینی و دهان که به مری و نای منتهی می‌شود.
³ معده (Stomach): اندامی کیسه‌ای که غذا در آن ذخیره و با اسید و آنزیم‌ها مخلوط می‌شود.
⁴ نای (Trachea): لوله تنفسی که هوا را به ریه‌ها می‌برد.
⁵ دیافراگم (Diaphragm): صفحه‌ای گنبدی شکل از ماهیچه که قفسه سینه را از شکم جدا می‌کند و در تنفس نقش اصلی را دارد.
⁶ بولوس (Bolus): توده نرم و گرد شده غذا که آماده بلعیدن است.
⁷ اپی‌گلوت (Epiglottis): یک دریچه غضروفی که در هنگام بلع، مسیر نای را می‌بندد تا غذا وارد ریه نشود.
⁸ پریستالسیس (Peristalsis): انقباضات موجی و ریتمیک عضلات دیواره اندام‌های توخالی (مانند مری) برای به حرکت درآوردن محتویات.
⁹ ریفلاکس معده (Gastroesophageal Reflux Disease - GERD): بیماری که در آن اسید معده به سمت مری برمی‌گردد و باعث سوزش می‌شود.
¹⁰ آخالازی (Achalasia): یک اختلال نادر که در آن مری توانایی خود برای حرکت دادن غذا به سمت معده را از دست می‌دهد و اسفنکتر تحتانی به درستی شل نمی‌شود.