یادآوری تعریفها:
ترکیب وصفی (ترکیب نعتی):دو کلمه پشتسرهم که:کلمه دوم صفت (نعت) است برای کلمه اول (موصوف)
در اعراب، جنس، تعداد، و معرفه/نکره بودن با هم مطابقت دارندمثال: رَجُلٌ صالِحٌ، الوَلَدُ الجَمیلُ
ترکیب اضافی:= مضاف + مضافالیه کلمه اول بدون «ال»، کلمه دوم غالباً با «ال» مثل: کِتابُ المُعَلِّمِ، بابُ البَیتِ
بررسی دقیق گزینهها:
گزینه 1) الدنیا، مزرعةُ الآخرةِ
«مزرعةُ الآخرةِ» → ترکیب اضافی است – «مزرعة» = مضاف – «الآخرة» = مضافالیه ✗ وصفی نیست
گزینه 2) الجنةُ تحتَ أقدامِ الأمهاتِ «أقدامِ الأمهات» → ترکیب اضافی است – مضاف = أقدامِ – مضافالیه = الأمهات ✗ وصفی نیست
گزینه 3) أینَ یَعمَلُ أَخوکَ الأَکبَرُ؟
در ظاهر: – «أخوک» = مضاف (به ضمیر کاف) – «الأکبر» = صفت برای «أخ»
پس عبارت أخوک الأکبر از نظر ساختار، ترکیب مخلوط (اضافی + وصفی) است: «أخوک» → ترکیب اضافی است (أخو + کاف) «الأکبر» صفت است برای «أخو» یعنی کل عبارت: ترکیب اضافی وصفی (مخلوط) است
طبق دستور عربی، وقتی کلمه اول مضاف است و به آن صفت داده شود، صفت به موصوف (قبل از مضافالیه یا ضمیر) برمیگردد→ این ترکیب هم وصفی هست هم اضافی
✳ اما چون سؤال خواسته "ترکیب وصفی" باشد، و این ترکیب شامل وصفی هم هست، میتواند پاسخ درست تلقی شود
گزینه 4) الموتُ، عاقبةُ الإنسانِ فی حیاته – «عاقبةُ الإنسانِ» = ترکیب اضافی ✗ وصفی نیست
نتیجه نهایی:
گزینه 3 ترکیب وصفی دارد، هرچند در قالب ترکیب مخلوط (اضافی + وصفی) است، ولی صفت «الأکبر» به موصوف «أخو» برمیگردد و این ساختار در عربی معتبر است.
اگر در پاسخنامه رد شده به دلیل وجود مضاف، این نادرست است چون مضاف میتواند موصوف هم باشد و صفت بگیرد.
جمعبندی:پاسخ درست: گزینه 3 — چون دارای ترکیب وصفی در ساختار مخلوط است