روش تشخیص استعاره چیست ؟

روش تشخیص استعاره: با توجّه به آن‌چه در بحث تشبیه و استعاره خوانده‌اید، استعاره بر اساس این که مشبّه در آن به کار رفته باشد، یا مشبّهٌ‌به؛ بر دو نوع است: ۱- استعاره‌ی مصرحه (آشکار): آن است که مشبّهٌ‌به، در آن آشکار و در جمله وجود داشته باشد، اما مشبّه نباشد؛ در بیت زیر شاعر به جای این که بگوید: هزاران «ستاره» چون نرگس، از چرخ جهانگرد (آسمان) غروب کرد تا یک «خورشید» چون گل زرد، طلوع کرد، می‌گوید: هزاران «نرگس» از چرخ جهانگرد فروشد تا برآمد یک «گل زرد« یعنی، ستاره و خورشید را که مشبّه هستند، به کار نمی‌برد امّا «نرگس» و «گل زرد» را که مشبّهٌ‌به هستند، به جای آن‌ها به کار می‌برد و به ترتیب منظورش ستاره و خورشید است. ❎ امّا، پرسشی که پیش می‌آید، این است که وقتی بیتی را برای نخستین بار می‌خوانیم، چگونه تشخیص دهیم که در آن، استعاره وجود دارد؟ ✅ پاسخ این است که برای تشخیص استعاره‌ی مصرّحه یا آشکار که در آن، مشبّهٌ‌به به کار رفته است، باید: ۱- بیت را خوب بخوانیم. ۲- اسم‌هایی که در بیت به کار رفته است، بررسی کنیم ببینیم آیا در معنی حقیقی و رایج خود به کار رفته‌اند یا خیر؛ مثلاً: گفتا که مرو به غربت و می‌بارید از نرگس تر، به لاله بر مروارید ۱- بیت را می‌خوانیم. ۲- اسم‌ها را در بیت مشخص می‌کنیم: غربت، نرگس، لاله، مروارید ۳- با توجّه به مصراع اوّل، درمی‌یابیم که «غربت» در معنای حقیقی به کار رفته‌است. امّا واژه‌های «نرگس» ، «لاله» و «مروارید» در معنی حقیقی به کار نرفته‌اند؛ زیرا، این جمله‌ای بی‌مفهوم است که بگوییم: از نرگس بر روی لاله، مروارید می‌ریخت! مگر این که منظور شاعر از هریک از واژه‌های «نرگس»، «لاله» و «مروارید»، چیز دیگری باشد، که با توجّه به مصراع اوّل متوجه می‌شویم، که معشوق به عاشق می‌گوید: به غربت مرو و مرا تنها نگذار و همزمان از چشم (نرگس تر) بر گونه‌های خود (لاله)، مروارید (اشک) می‌بارید!