نقد ارزشیابی کیفی توصیفی

ارزشیابی توصیفی، ارزشیابی تحصیلی تربیتی است که در آن معلم با مشارکت فعال دانشآموز و اولیای آنها و مدیر مدرسه، با استفاده از ابزارهایی همچون مشاهده رفتار، پوشه کار، آزمون مدادکاغذی، خودسنجی و همسال سنجی و آزمون های عملکردی، در زمینه تلاشها، پیشرفتها و موفقیتهای دانشآموزان اطلاعات جمع میکند و با طبقهبندی، تحلیل و تفسیر آنها، به دانشآموزان کمک میکند بهتر یاد بگیرند و مشکلات یادگیری خود را برطرف کنند. هدف اصلی در ارزشیابی توصیفی، بهبود شرایط یادگیری دانشآموزان با حذف اضطرابهای نامطلوب ناشی از برگزاری امتحانات و بازخوردهای عددی است. دانش آموزان فرصت جبران کاستی های احتمالی را دارند و این ضعف ها کاستی های احتمالی متراکم نشده و تا پایان نوبت اول یا سال حفظ نمی شوند بلکه هر زمان که شناسایی شوند تدبیر شده و یا مشارکت معلم دانش آموز و والدین برطرف می گردد بنابراین دانشآموزان در طول سال تحصیلی نه فقط با هدف فارغالتحصیل شدن بلکه یادگرفتن و به کار بردن آن مطالب برای زندگی آیندهشان است. تاثیرات ارزشیابی کیفی توصیفی  بهبود یافتن فرآیند یاددهی یادگیری: زمانی که کلاس درس مکانی برای آموختن مطالبی باشد که دانشآموز را برای مراحل بالاتر آماده میکند و ارزشیابی از دانشآموزان همان لحظه درحال آموزش شکل میگیرد، باعث میشود دانشآموزان بدون ترس هم سوالات و مشکلات خود را از معلم بپرسند و هم یادگیری بهتر صورت گیرد. همچنین کلاس درس مکانی نه برای حفظ کردن مطالب بلکه محیطی شاد برای یادگیری است. به دنبال این نگاه مطلوب به کلاس درس، نگرشی مثبت در دانشآموز نسبت به مدرسه به وجود میآید. بارها مشاهده کرده ایم که کودکان چقدر علاقمند به حضور در مدرسه هستند. بارها از اولیای خود می خواهند که آنان را به مدرسه ببرند. از سوی دیگر پرسش های مکرر کودکان در مورد محیط پیرامون خود و از همه چیز و از همه جا ،نشان از علاقمندی فطری آنها به یادگیری است. چه اتفاقی می افتد که همان کودکان علاقمند به مدرسه و یادگیری، با حضور در مدرسه به مرور به دنبال زنگ آخر می گردند. بسیاری از ما شاهد کودکانی هستیم که هر روز اولیایشان آنان را با اجبار یا ترفندهای گوناگون به مدرسه روانه میکنند و با اعلام تعداد کودکانی که امتناع از مدرسه «. تعطیل یک روز چه هلهله و شادی در بین آنان بوجود می آید خدیوی (» دارند در سه سال آخر دبستان نسبت به سال های قبل افزایش بیشتری می یابد زند 1374 )  ارزشمندی تکلیف: تکلیف درسی یکی از ابزارهای مهم ارزشیابی است و اطلاعات ارزشمندی از یادگیری دانشآموزان به دست میدهد. اگر تکلیفهای درسی به خوبی طراحی و اجرا شوند، میتوانند توانمندیهای دانشآموزان را توسعه دهند. تکلیفها ممکن است براساس تعداد مخاطبان، عمومی، گروهی یا انفرادی باشند. براساس اهدافی که داریم، میتوان توانیم تکالیف خود را تعیین کنیم. انواع تکالیف شامل تکالیف تمرینی، خلاقیتی، بسطی و آمادگی است.  مهم بودن تصمیم معلم و دوری از نتیجه محوری: تصمیمگیری یکی از عناصر اصلی هر فرایند ارزشیابی است و چون در الگوی ارزشیابی کیفی توصیفی، ارزشیابی باید در خدمت یادگیری قرارگیرد، این عنصر بسیار جدیتر است همچنین توجه افراطی به نتیجه امتحانات و نادیده گرفتن چگونگی و فرایند یادگیری،باعث تبدیل نمره به هدف شده است. )دکتر حسنی 1384 (.بطوری که چنانچه از دانش آموزان سؤال شود کار عمده شما در مدرسه چیست خواهند گفت کسب نمره، و رسیدن به هدف موفقیت نیست بلکه تلاش برای رسیدن به هدف، «: با توجه به این گفته ی نیچه معلم که در طول سال و در تمام طول کلاس به جمع آوری اطلاعات از دانشآموزان .» موفقیت است خود پرداخته، حال در آخر سال تحصیلی به راحتی می تواند تصمیم بگیرد کدام یک به نتیجه مطلوب و اهداف تعیین شده رسیده است یا خیر.  توجه همه جانبه به تمامی جنبه های رشد: در الگوی ارزشیابی توصیفی، علاوه بر رشد بعد عقلانی دانش آموز، به جنبه های دیگر رشد، از جمله رشد ابعاد اجتماعی، عاطفی و جسمانی نیز توجه شده است. معلم در طول سال تحصیلی با مشاهده رفتار و عملکرد دانش آموز، گزارشی را از وضعیت اودر حیطه های شناختی،عاطفی و روانی حرکتی به شکل توصیفی، ارائه می دهد. این گزارش باید دقیق و حساب شده باشد و به دور از اغراق، از الفاظ و کلمات مثبت استفاده شود. در این گزارش برای نمونه گزاره هایی در توصیف وضعیت دانش آموز نظیر : دقت کردن در رعایت نکات بهداشتی،کسب عادتهای مطلوب جسمانی، همکاری با دیگران، عمل به قوانین مدرسه، احترام گذاشتن به دیگران، شرکت در مباحث و گفتگوها و... بیان می گردد. این ها از جمله انتظاراتی است که در الگوی ارزشیابی توصیفی در زمینه توجه به حیطه های گوناگون رشد شخصیتی دانش آموز، مطرح شده است. انتظاراتی که در نظام سنتی، کاملاً نادیده انگاشته شده است.  افزایش اعتماد به نفس و میزان خودارزیابی: مشارکت دانش آموزان در ارزشیابی تحصیلی و آگاهی از پیشرفت کار و تلاش برای آنها جذاب و انگیزشی است . خود ارزیابی براساس مشاهده عملکرد در فعالیت های ثبت شده به ویژه پوشه کار به دانش آموز فرصت گرانبهایی را می دهد تا آگاهانه تر تلاش و کوشش نماید. به برخی از وظایف و مسئولیت های دانش آموزان نیز در اجرای ارزشیابی توصیفی اشاره می شود دانشآموزی که با دیگر همکلاسی های خود سنجیده و مقایسه نمیشود، شروع به مقایسه کردن خود با خود میکند و سعی می کند بهترین خود باشد. همچنین اگر دانشآموزی به لحاظ درسی ضعیف باشد، همکلاسی هایش متوجه نمی شود و معلم راحت تر می تواند به او کمک کند تا بهبود یابد.  مشارکت بیشتر دانش آموزان بایکدیگر و با والدین: مشارکت و همکاری در هر کاری علاقه و تعهد افراد را به آن کار افزایش میدهد. از آنجایی که ارزشیابی تحصیلی در طرح ارزشیابی توصیفی یک فرصت یادگیری تلقی می شود و برای یادگیری و بهبود شرایط آن انجام میگیرد مشارکت دانش آموز و والدین در این موضوع در کنار معلم بسیار ارزشمند و حیاتی است . زیرا دانش آموز با بررسی روند تلاش خود از همان ابتدا مدیریت فرآیندهای یادگیری خود را بتدریج برعهده می گیرد و والدین نیز با مشارکت در امر ارزشیابی فرزندشان ضمن احساس وظیفه بیشتر برنامه ریزی های آگاهانه تری برای بهبود وضعیت تحصیلی آنها انجام می دهند.