درسنامه آموزشی مطالعات اجتماعی کلاس ششم با پاسخ درس 14: برنامه ریزی برای اوقات فراغت
انسانها، اغلب اوقات خود را برای کار یا تحصیل یا وظایف و تکالیفی که بر عهده دارند، صرف میکنند. به اوقاتی که فرد از این کارها فارغ یا آسوده است، اوقات فراغت میگویند. فراغت زمانی است که پس از کار یا تکالیف درسی،
فرصت پیدا میکنیم تا به فعّالیتهای دلخواه خودمان مانند کارهای هنری، ورزش و بازی و سرگرمیهای مفید یا آموختن مهارتهای مختلف بپردازیم.
برای دانشآموزان، روزهای تعطیل و همچنین تعطیلات تابستان، فرصت خوبی برای این فعّالیت هاست.
فعالیت 1 (صفحه 69 کتاب درسی)
الف) روی یک کاغذ، کارها و فعالیتهایی را که تاکنون برای پر کردن روزهای تعطیل یا تعطیلات تابستان انجام دادهاید، فهرست کنید.
کلاس شنا، کلاس نقاشی، کلاس کامپیوتر، عضو شدن در کتابخانهٔ عمومی و مطالعهٔ کتاب و درست کردن کاردستی در خانه، رفتن به مسافرت و مهمانی.
ب) اکنون برگهی خودتان را در گروه با پاسخهای دوستانتان مقایسه کنید؛ چه تفاوتها و شباهتهایی دارد؟ بیان کنید.
پاسخ پیشنهادی: در برخی از فعالیتها مثل ورزش یا مسافرت مشترک هستیم که نشان دهندهٔ علاقهٔ مشترک ما به آن کار است و در بعضی موارد مثل مطالعهٔ کتاب یا درست کردن کاردستی تفاوت وجود دارد که اختلاف سلیقه و علایق ما را نشان میدهد.
راههای استفاده از اوقات فراغت
فعالیت 2 (صفحه 71 کتاب درسی)
با راهنمایی معلّم، یک جدول هفتگی برای زمان حال یا ایام تابستان طراحی کنید و در جلوی هر یک از روزهای هفته، برنامههای خود را بنویسید و آن را به معلّم نشان بدهید.
شنبه | کلاس والیبال |
---|---|
یکشنبه | زبان انگلیسی |
دوشنبه | کلاس والیبال |
سه شنبه | زبان انگلیسی |
چهارشنبه | آزاد |
پنجشنبه | کلاس موسیقی |
جمعه | تفریح، رفتن به کوه و دشت، دیدن اقوام |
فعالیت 3 (صفحه 171 کتاب درسی)
فکر کنید و چند شیوهی خوب و جالب برای پر کردن اوقات فراغت پیشنهاد کنید که کمترین هزینه و امکانات را نیاز داشته باشد.
تشکیل تیم فوتبال یا والیبال در محل و بازی در خارج از محل و در محیط باز (بدون هزینه و با اجازهٔ والدین)، تشکیل یک گروه تحقیق و پژوهش با هکلاسیها و جمع شدن در کتابخانه یا منزل یکی از آنان با موافقت والدین برای جمع آوری اطّلاعات، تشکیل یک گروه هنری و جمع شدن در منزل یکی از یچهها (که میشود چرخشی باشد) و یا پارکینگ آپارتمانها و درست کردن کارهای دستی از وسایل دور ریختنی و یا اجرای نمایش و یا غیره.
بازیهای قدیمی
با گذشت زمان به تدریج شیوههای گذران اوقات فراغت تغییر کرده است. در هر دورهی تاریخی، گروههای مختلف مردم، شیوههای متفاوتی برای اوقات فراغت خود داشتهاند.
برای مثال در گذشتهی نهچندان دور، مردم با شرکت در مراسم و جشنها، شرکت در مسابقات زورآزمایی و تیراندازی، مجالس نقّالی و بازیهای گروهی خود را سرگرم و اوقات فراغت خود را پر میکردهاند. بعضی از این بازیها و سرگرمیها تا امروز بین مردم باقی مانده است.


مادر مریم دربارهی یکی از بازیهای دورهی نوجوانی خودش توضیح میدهد.
آیا شما تاکنون نام بازیهایی چون قایم باشک (قایم موشک)، نون بیار کباب ببر، عمو زنجیرباف، الک و دولک، بادبادکبازی و طناببازی را شنیدهاید یا در این بازیها شرکت کردهاید؟ این بازیها از گذشته تاکنون در بیشتر نواحی ایران رایج بوده است.
در گذشته، بچّهها بیشتر بازیهای گروهی انجام میدادند. این بازیها اغلب جنبهی حرکتی یا قدرتی داشتند. امروزه بازیهای رایانهای بین بچّهها رواج پیدا کرده است.
فعالیت 4 (صفحه 72 کتاب درسی)
گفتوگو کنید: به نظر شما استفادهی زیاد از بازیهای رایانهای ممکن است چه ضررهایی داشته باشد؟
- نداشتن فرصت برای انجام متعادل دیگر فعّالیتهای زندگی
- از دست رفتن فرصت بودن در کنار خانواده و لذّت بردن از گفتوگو با آنها
- پرخاشگری به علّت آموزش خشونت در برخی از بازیها
- مشکلات جسمانی از جمله ضعف بینایی
- ضعف درسی و ...
فعالیت 5 (صفحه 72 کتاب درسی)
با پدربزرگ یا مادربزرگ یا یک نفر از افراد سالخوردهی فامیل مصاحبه کنید و از او بخواهید دربارهی چگونگی گذراندن اوقات فراغت در گذشته برای شما صحبت کند. گفتههای او را بنویسید و به کلاس بیاورید.
پاسخ پیشنهادی: مادر بزرگ: خاله بازی که در آن برای خود در حیاط با آجر و یا با چادر خانه میساختیم و تمام وسایل اسباب بازی پخت و پز را آماده میکردیم و برای خودمان چای دم میکردیم و مادرمان را به مهمانی دعوت میکردیم.
پدر بزرگ: الک و دولک بازی میکردیم و یا کشتی میگرفتیم.
فعالیت 6 (صفحه 72 کتاب درسی)
نام چند بازی محلّی را از بزرگترها پرسوجو کنید و چگونگی انجام دادن آن را در کلاس تعریف کنید و نمایش دهید.
پاسخ پیشنهادی: گانیه: یک شکل مستطیل آماده میکنیم و آن را از وسط نصف میکنیم. دو گروه تشکیل میدهیم: گروهی که شیر هستند، یک طرف زمین و گروه خط طرف دیگر. گروه خط به صورت لیلی وارد زمین حریف شده و هر یک از افراد زمین گروه تا زمانی که پای خود را روی زمین نگذاشته، میتواند شیر را دنبال کند و او را بزند. اگر زد، به زمین بر میگردد و اگر خسته شد و پاییش به زمین خورد، میبازد.
مکانهای عمومی گذران اوقات فراغت
همهی فعّالیتهای مربوط به اوقات فراغت در منزل انجام نمیشود. ما برای بسیاری از فعّالیتها از مکانهای عمومی استفاده میکنیم.
- کتابخانههای عمومی
- کتابخانههای مدارس
- سالنهای تئاتر و سینما
- نمایشگاهها
- بوستانها (پارکها)
- مجموعه های شهربازی
- اردوگاهها
- مجتمعهای فرهنگی- هنری
- باشگاهها و سالنهای ورزشی
- موزهها (گنجینهها)
- فرهنگسراها
- نگارخانهها
مساجد (پایگاههای مقاومت بسیج، کتابخانهی مساجد، کلاسهای آموزشی، کانونهای فرهنگی- هنری)


فعالیت 7 (صفحه 73 کتاب درسی)
به چند گروه تقسیم شوید و همفکری کنید. در محلّ زندگی شما چه امکانات عمومی برای گذران اوقات فراغت وجود دارد؟ پرسوجو کنید و نام و نشانی آنها را بنویسید.
کتابخانهٔ عمومی، بوستان، مجموعهٔ شهربازی، باشگاه و سالن ورزشی، فرهنگسرا، مساجد، کلاسهای آموزشی کانون و پرورش فکری کودکان و نوجوانان و... (نشانی هریک را با توجّه به محل سکونت خود بنویسید.)
فعالیت 8 (صفحه 73 کتاب درسی)
فرض کنید قرار است مسئولان شهری یا روستایی در محلّ زندگی شما امکاناتی برای گذراندن اوقات فراغت نوجوانان فراهم کنند و از شما خواستهاند اظهار نظر کنید. چه پیشنهادهایی میدهید؟
تأسیس سینما، استخر، سالن همایش، ساختن کتابخانه، آموزشگاه مهارتهای فنی حرفهای و هنری و ... .
رفتارهای مناسب در مکانهای عمومی گذران اوقات فراغت
مکانهای عمومی گذران اوقات فراغت به همهی مردم متعلقّ است. وظیفهی ما است که در حفاظت از این مکانها و وسایل و امکانات داخل آنها بکوشیم.
هر یک از مکانهای گذراندن اوقات فراغت، مقرّرات مخصوص به خود را دارد. در این مکانها چه آداب و مقرّراتی را رعایت میکنیم؟
فعالیت 9 (صفحه 74 کتاب درسی)
به طور گروهی، کاربرگهی شمارهی 18 را دربارهی آداب و مقررات برخی مکانهای عمومی گذران اوقات فراغت، کامل کنید.
پاسخ در لینک زیر
https://gama.ir/test/detail/4015
فعالیت 10 (صفحه 74 کتاب درسی)
اگر به اینتر نت دسترسی دارید با راهنمایی و نظارت معلّم به پایگاه اینترنتی یکی از مؤسسات و سازمانهای جدول بالا بروید و ببینید آیا میتوانید برنامههای قابل استفاده برای خودتان پیدا کنید.
پاسخ پیشنهادی: میتوانید برای نمونه به پایگاه اینترنتی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به آدرس «kanoonparvaresh.com» مراجعه کنید و در این پایگاه اینترنتی با فعالیتهای کانون آشنا شوید و همچنین لیست مراکز فرهنگی هنری کانون را دریافت کنید تا در صورت نیاز به یکی از مراکز نزدیک به محلّ سکونت خود مراجعه کنید.
اکنون که این فصل را به پایان رساندید، فکر کنید و بگویید دربارهی برنامهی متعادل یا اوقات فراغت چه سؤالهای دیگری دارید.