درسنامه آموزشی دین و زندگی (1) کلاس دهم عمومی کلیه رشته ها با پاسخ درس 14: زیبایی پوشیدگی
-
دین و زندگی (1)
- درس 1: هدف زندگی
- درس 2: پر پرواز
- درس 3: خود حقیقی (فقط انسانی)
- درس 4: پنجرهای به روشنایی
- درس 5: آیندۀ روشن
- درس 6: منزلگاه بعد
- درس 7: واقعۀ بزرگ
- درس 8: فرجام کار
- درس 9: آهنگ سفر
- درس 10: اعتماد بر او (فقط انسانی)
- درس 11: دوستی با خدا
- درس 12: یاری از نماز و روزه
- درس 13: فضیلت آراستگی
- درس 14: زیبایی پوشیدگی
شاید بپرسید: واقعاً چنین چیزی ممکن است؟ این چه کاری است که این عواقب را به دنبال دارد؟ پوشش مناسب از نشانههای «عفاف» است، به گونهای که از نوع پوشش هر کس میتوان میزان توجه وی به این ارزش را دریافت. با اینکه خداوند هم زنان و هم مردان را به پوشیدن لباس مناسب دعوت کرده است، اما نسبت به پوشش زنان به دلیل بهرهمندی آنان از نعمت جمال و زیبایی توجه ویژهای دارد.
با توجه به اهمیت پوشیدگی در دین، در ادامه برخی سؤالات رایج در این خصوص را مطرح و به آن پاسخ میگوییم.
آیا در قرآن کریم دربارهی عفاف و پوشیدگی، دستور خاصی وجود دارد؟
خدای متعال در قرآن کریم، هم برای مردان و هم برای زنان، وظایف خاص و روشنی تعیین کرده است که عبارتاند از:
الف) وظیفهی مردان است که چشم خود را کنترل کنند و از نگاه به زنان نامحرم خودداری کنند و دامان خود را از گناه نگه دارند.
ب) زنان نیز مانند مردان وظیفه دارند که از نگاه به نامحرم خودداری کنند و دامان خود را از گناه حفظ نمایند.
ج) استفاده از زینت و زیورآلات نباید به گونهای باشد که توجه نامحرمان را به خود جلب کند.
د) زنان باید پوشش خود را به گونهای تنظیم کنند که علاوه بر موی سر، گریبان و گردن آنها را هم بپوشاند.
در شرح و تفسیر آیات قرآن کریم، پیشوایان ما، حدود پوشش را مشخص کردهاند و ما را به رعایت عفاف دعوت کردهاند.
مثلاً امام کاظم (ع) در جواب برادرش که پرسید: «دیدن چه مقدار از بدن زن نامحرم جایز است؟»
فرمود: «چهره و دست تا مچ».
یکی از یاران امام صادق (ع) بهنام فضیلبن یسار میگوید از ایشان پرسیدم: آیا ساعد زن از قسمتهایی است که باید از نامحرم پوشیده شود؟
فرمود: «بلی، آنچه زیر روسری قرار میگیرد، نباید آشکار شود. همچنین از مچ به بالا باید پوشیده شود».
همچنین از قرآن کریم به دست میآوریم که: این گونه پوشش سبب میشود که زن به عفاف و پاکی شناخته شود و افراد بیبند و بار که اسیر هوی و هوس خود هستند، به خود اجازه تعرض به او را ندهند:
یا اَیُّهَا النَّبِیُّ قُل لِاَزواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ المُؤمِنینَ یُدنینَ عَلَیهِنَّ مِن جَلابیبِهِنَّ ذٰلِکَ اَدنیٰ اَن یُعرَفنَ فَلا یُؤذَینَ وَ کانَ اللّٰهُ غَفورًا رَحیمًا سورهی احزاب، آیهی 5
ای پیامبر، به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو پوششهای خود را به خود نزدیکتر کنند این برای آنکه به [عفاف] شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند، بهتر است و خداوند همواره آمرزنده و مهربان است.
آیا اسلام شکل پوشش را معین کرده است؟
میدانیم که امت اسلامی از اقوام و ملل گوناگون و با آداب و رسوم مختلفی تشکیل شده است که هرکدام پوشش و لباس مخصوص خود را دارند. حتی ممکن است در کشوری، مثل کشور عزیزمان ایران، اقوام مختلفی زندگی کنند که هرکدام از آنها پوشش خاصی برای خود برگزیده باشند.
بنابراین، چگونگی و نوع پوشش، تا حدود زیادی تابع آداب و رسوم ملتها و اقوام است. اسلام، ضمن پذیرش این تنوع و گوناگونی، مردان را موظف کرده است، لباسی بپوشند که وقار و احترام آنان حفظ شود و با ارزشهای اخلاقی جامعه هماهنگ باشد. بنابراین، پوشیدن لباسی که آنان را نزد مردم انگشتنما کند یا وسیلهی جلب زنان نامحرم قرار گیرد، حرام است.
زنان نیز موظفاند که دو شرط زیر را رعایت کنند:
1- تمام بدن خود را، به جز صورت و دستها تا مچ، از نامحرم بپوشانند.
2- پوشش آنان نباید نازک، چسبان و تحریککننده باشد.
این وظیفهی الهی، مانند هر عمل دیگری، هرچه کاملتر و دقیقتر انجام شود، نزد خدا با ارزشتر و آثار و ثمرات فردی و اجتماعی آن افزونتر است و فرد را به رشد و کمال معنوی بالاتری میرساند. از اینرو، استفاده از «چادر» که دو شرط قبل را بهطور کامل دارد و سبب حفظ هرچه بیشتر کرامت و که دو شرط قبل را بهطور کامل دارد و سبب حفظ هرچه بیشتر کرامت و منزلت زن میگردد و توجه مردان نامحرم را به حداقل میرساند، اولویت دارد.
آیا حجاب زنان، موجب سلب آزادی و کاهش حضور آنان در جامعه میشود؟
اولاً خداوند دستور حجاب را برای زمان حضور زن در اجتماع و مواجهه وی با نامحرمان قرار داده است نه برای داخل خانه؛ زیرا حجاب چگونگی پوشش زن را هنگام حضور در اجتماع مشخص میکند. این حکم نه تنها سبب کاهش حضور زنان نمیشود، بلکه سبب میشود تا حضوری مطمئن و همراه با امنیت داشته باشند و از نگاه نااهلانی که در جامعه حضور دارند، ایمن باشند. تجربهی کشور ما بهخوبی نشان میدهد که قانون حجاب نه تنها سبب کاهش حضور زنان در دانشگاهها و مراکز علمی و اجتماعی نشده بلکه حضور آنان چند برابر هم شده است.
دوم آنکه ادعای خانهنشین کردن زنان و سلب آزادی آنان با نگاه قرآن و سیرهی پیشوایان دین ناسازگار است. قرآن کریم عفت حضرت مریم (ع) را در معبدی که همگان، چه زن و چه مرد، به پرستش میآیند، میستاید؛ عفت دختران حضرت شعیب (ع) را در حال چوپانی و آب دادن به گوسفندان در جمع مردان، مثال میزند. تاریخ نیز خبر از حضور زنان مسلمان در زمان پیامبر، در پشت جبهههای جنگ برای پرستاری و کمک به مجروحان میدهد.
پس قانون حجاب، قانونی برای سلب آزادی زنان در جامعه نیست؛ بلکه کمک میکند تا جامعه به جای آنکه ارزش زن رادر ظاهر و قیافهی وی خلاصه کند، به شخصیت، استعدادها و کرامت ذاتی وی توجه کند. این امر موجب میشود سلامت اخلاقی جامعه بالا رود؛ حریم و حرمت زنان حفظ شود و آرامش روانی وی افزایش یابد.
آیا حجاب اختصاص به ما مسلمانان دارد؟
ادیان الهی، که در اصل و حقیقت، یک دین هستند، همواره بر پوشش تأکید کردهاند و آن را لازمهی دینداری شمردهاند. مطابق با آیین یهود، زنان هنگام حضور در اجتماعات، موی سر خود را میپوشاندند و به حجاب پایبند بودند. در آیین مسیحیت نیز پوشش اهمیت زیادی داشته است و زنان معتقد به حضرت مسیح (ع) میکوشند مانند حضرت مریم (ع) موی خود را بپوشانند و با حجاب وارد جامعه شوند. نقاشان مسیحی، بهخصوص نقاشان قدیمتر، تصویر حضرت مریم (ع) را با پوشش و حجاب کامل میکشیدند. همچنین از گذشته تا زمان حاضر، زنان راهبه و قدیس یکی از کاملترین حجابها را انتخاب کردهاند. این امر نشان میدهد که از نظر آنان، داشتن حجاب، به دینداری نزدیکتر و در پیشگاه خدا پسندیدهتر است.
در دوران اخیر پایبندی به تعالیم دینی کمتر شده و آن بخش از دستورات و سنتهای حضرت موسی (ع) و حضرت عیسی (ع) هم که باقیمانده، مورد غفلت قرار گرفته است و به آنها عمل نمیشود. بنابراین، بیحجابی زنان غرب نه تنها جایگاهی در اندیشهی مسیحیت حقیقی ندارد؛ بلکه بازگشتی به سنتهای مشرکانهی قبل از حضرت مسیح محسوب میشود.
زنان ایرانی قبل از اسلام که عموماً پیرو آیین زرتشت بودند، با پوشش کامل در محلهای عمومی رفتوآمد میکردند. پوشش و حجاب زنان در ایران باستان چنان برجسته بود که حتی برخی از مورخان غربی بر این باورند که میتوان ایران باستان را منشأ اصلی گسترش حجاب در جهان دانست. در ادیان دیگر و عموم فرهنگها، پوشش زنان به صورت یک اصل پسندیده مطرح بوده و کمتر قوم و ملتی است که زنان آن پوشش مناسبی نداشته باشند. تفاوتها مربوط به چگونگی و حدود آن بوده است.
![]() |
![]() |
چه لذتی دارد …
چه لذتی دارد وقتی در خیابان و کوچه راه میروی و صد قافله دل آلوده همراه تو نیست.
چه لذتی دارد وقتی در نابودی تعهد و عشق بین همسران سهیم نباشی و گرمای خانهها را سرد نکنی.
چه لذتی دارد وقتی از سر پاکی و غیرت و مردانگی، بانوان و دختران سرزمینت را ناموس خود بدانی و سرمایهی پاکی و نجابتشان را قربانی هوسهای خود نکنی.
چه لذتی دارد که مردانگی را، نه فقط در پرورش اندام و قوت بازو، بلکه در توان خویشتنداری در مقابل وسوسههای شیطانی معنا کنی.
چه لذتی دارد که بدانی دنیا راهی است به سوی خدا و در این راه نباید با نگاهت، با حرفت و با نوع پوششت، سنگ راهی باشی و دلی را از حرکت در این مسیر بازداری.
چه لذتی دارد که فقط زندگی کوتاه دنیا را نبینی و نگاهی هم به زندگی بیپایان آخرت داشته باشی.
چه لذتی دارد وقتی در آلوده شدن چشم و قلب دیگران نقش نداشته باشی و بخشی از گناهان آنان را پای نامه اعمال خود ننویسی.
چه لذتی دارد وقتی هدف خلقت خویش را فراموش نکنی و عمر گرانبهای خود را پای میز آرایش و دوختن و پوشیدن و نمایش دادن و به چشمها نشستن، به پایان نرسانی.
چه لذتی دارد وقتی رضایت خدا را به رضایت انسانهای هوسران ترجیح میدهی.
چه لذتی دارد وقتی طعمهی قلاب شیطان برای دام انداختن دیگران نیستی.
چه لذتی دارد عفیف بودن!
اندیشه و تحقیق (صفحه 151 کتاب مشترک و 157 انسانی)
1- برای حضور سالم در جامعه، چه پیشنهادهایی برای مردان و زنان دارید؟
1- ایمان به خدا و زندگی پس از مرگ 2- بالا بردن سطح فرهنگ جامعه 3- داشتن تقوا و پرهیزگاری 4- آگاه بودن به فواید عفاف و مضرات بی عفافی در جامعه 5- نماز و عبادت و ذکر خدا 6- ازدواج به موقع دختران و پسران 7- کنترل نگاه 8- حجاب داشتن و پوشش مناسب 9- عاقبتاندیشی 10- امر به معروف و نهی از منکر 11- تحکیم پیوند خانواده 12- پر کردن اوقات و فراغات جوانان و ...
2- با اینکه پوشش بدن و حتی موی سر در دین حضرت مسیح یک امر پسندیده است، برخی جوامع مسیحی نسبت به این موضوع بیتوجهاند. به نظر شما، علت آن چیست؟
به خاطر سست بودت اعتقادات دین در عرصه زندگی آنان - غفلت از دین راستین الهی و بازگشت به سنت های مشرکانه قبل از مسیح (ع) - به خاطر مصلحتهای سیاسی و سودهای اقتصادی ترویج بی بند و باری در آن کشورها و جوامع زیاد است.
پیشنهاد (صفحه 152 کتاب مشترک و 158 انسانی)
وضع جامعهی اطراف خود را بررسی کنید و ببینید:
1- رفتار پسران و مردان در جامعه چگونه باید باشد تا سلامت اخلاقی جامعه حفظ شود؟
دوری از چشم چرانی و کنترل نگاه به نامحرمان - پوشش هماهنگ با ارزشهای جامعه - دوری از خلوت با نامحرمان - دوری از آرایش زننده - دوری از دوستی باافراد ناباب - دوری از دوستی دختران و پسران و عشقهای زودگذر.
2- حفظ حرمت دختران و زنان تا چه میزان به وضع پوشش آنان بستگی دارد؟
رعایت و حفظ پوشش مناسب دختران و زنان هرچه کاملتر و دقیقتر باشد ارزشمندتر بوده، آثار فردی و اجتماعی فراوانی دارد که از آن جمله میتوان به حفظ و حرمت ایشان و عزت نفس آنان اشاره کرد. زیرا با رعایت پوشش مناسب خود را در معرض آسیبهای مختلف قرار نمیدهند و کسی هم اجازه و جرأت تعرض به آنها را پیدا نخواهد کرد. پوشش نامناسب فساد اخلاقی به بار میآورد، باعث افزایش آمارهای طلاق وسست شدن پیوندهای خانواده شده و عدم امنیت برای زنان به دلیل تحرک جوانان در پی خواهد داشت.
3- با دوستان خود مشورت کنید و ببینید که رعایت پوشش اسلامی توسط زن در هریک از موارد زیر چه ثمراتی دارد.
1- برای زن: حضور در اجتماع، فعالیتهای مؤثر و مفید بدون زیان، آرامش روانی، حفظ و عفت آبروی زن، علاقه به ازدواج، مصونیت برای زنان، عزتمندی و ...
2- برای مرد: آرامش روانی و وقار و احترام، علاقه به ازدواج، عزت مندی، کاهش ولع جنسی و ...
3- برای خانواده: پویایی خانواده، تعالی خانواده، پویایی جامعه، جلوگیری از هوسرانی، بهداشت روانی، حفظ نیروی کار در جامعه، حفظ ارزشهای اسلامی، تأمین و تضمین سلامت و پاکی نسل جامعه
4- برای جامعه: سلامت اخلاقی جامعه، پویایی جامعه، جلوگیری از هوسرانی، بهداشت روانی، حفظ نیروی کار در جامعه، حفظ ارزشهای اسلامی، تأمین و تضمین سلامت و پاکی نسل جامعه