تشکیل خانواده

نقطه شروع بنیان خانواده، ازدواج است. ازدواج (نکاح) پیمانی الهی است که به موجب آن یک زن و مرد در زندگی با هم شریک و متحد می‌شوند و خانواده‌ای را تشکیل می‌دهند. تمایل به تشکیل خانواده و داشتن فرزند در نهاد انسان گذاشته شده و تشکیل زندگی خانوادگی، امری طبیعی و فطری و براساس نظام خلقت است.

ارزش‌ها و کارکردهای خانواده

الف) رشد کمالات انسانی

خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون رشد و تعالی انسان است. زن و مرد، همچون دو بخش از یک تصویر زیبا هستند که با ازدواج، یکدیگر را تکمیل می‌کنند. زندگی مشترک با تمام فراز و نشیب‌های مختلف آن، می‌تواند سبب تقویت معنویت و اخلاق پسندیده زن و مرد، مانند صبر، گذشت، تلاش برای کسب روزی حلال، تربیت خود و فرزندان، مدیریت نیازهای خانواده و همچنین ایجاد آرامش در محیط زندگی شود.

ب) فرزندآوری و تجدید نسل

یکی از مهم‌ترین کارکردهای خانواده در طول تاریخ، فرزندآوری بوده است. فرزندآوری علاوه بر تقویت بنیان خانواده موجب می‌شود که نسل انسان باقی بماند و تداوم پیدا کند.

با تولد فرزندان، خانواده توسعه می‌یابد و مستحکم می‌شود. به دنیا آمدن فرزندان، موجب نشاط و سرزندگی اعضای خانواده و دلگرمی پدر و مادر می‌شود. تولد فرزند، برای اعضای خانواده و خویشاوندان برکت‌ها و فواید زیادی دارد.

اولین شرط بقای هر جامعه‌ای، جمعیت آن است و بدون وجود جمعیت کافی در یک جامعه، فعّالیت‌های آن دچار اختلال می‌شود. در صورتی که جمعیت یک جامعه منقرض گردد، آن جامعه نابود می‌شود و از بین می‌رود.

پ) حمایت و مراقبت

٭ محبت

نیاز به مهر و محبت یا نیاز عاطفی از نیازهای اساسی انسان است. خانواده مهم‌ترین کانون حمایت و مراقبت عاطفی از افراد است. مهر و محبت والدین به یکدیگر و به کودکان موجب آرامش در کانون خانواده می‌شود.

کودکان از سال‌های نخستین زندگی خود در آغوش گرم پدر و مادر با مهربانی و محبت آشنا می‌شوند و با پرورش یافتن در دامان آنها، مهربانی و از خودگذشتگی و نیکوکاری را می‌آموزند.

٭ مراقبت

اعضای خانواده از یکدیگر مراقبت می‌کنند.
نوزاد انسان در آغاز زندگی توانایی برطرف کردن نیازهای زیستی و بدنی خود را ندارد و تا مدت زیادی پس از تولد همچنان ناتوان است. بنابراین، کودک برای ادامهٔ زندگی خود به مراقبت نیاز دارد.

از سوی دیگر، انسان‌ها در دورهٔ سالمندی نیز دچار ضعف و ناتوانی می‌شوند و بدون مراقبت، قادر نیستند خود را به خوبی اداره کنند.

علاوه بر دورهٔ کودکی و سالمندی، در میانهٔ این دو دوره نیز اعضای خانواده در شرایط مختلف مانند بیماری یا حوادث به مراقبت از یکدیگر نیاز پیدا می‌کنند.

٭ رفع نیازهای مادی

اعضای خانواده به خوراک، پوشاک، مسکن و وسایل زندگی نیاز دارند. یکی از کارکردهای مهم خانواده، حمایت اقتصادی یا رفع نیازهای مادی اعضای خانواده است. رفع نیازهای مادی و اقتصادی خانواده بر عهدهٔ سرپرست خانواده، یعنی پدر، است.

زنان نیز از روزگاران گذشته تاکنون، با فعّالیت‌های اقتصادی خود در خانه یا خارج از آن، یاری‌رسان اقتصاد خانواده بوده‌اند.

ت) جامعه پذیری و تربیت

هر فرد در جامعه‌ بر اساس فطرت پاک و الهی متولد می‌شود و برای آنکه بتواند در جامعه رشد و زندگی کند، باید با عقاید و ارزش‌ها و هنجارهای صحیح آشنا شده و به عبارت دیگر، شیوهٔ زندگی کردن در آن جامعه را بیاموزد.

خانواده یکی از مهم‌ترین بسترهای تربیت انسان است و والدین وظیفهٔ مهم تربیت اخلاقی، معنوی و دینی فرزندان را بر عهده دارند. یک خانوادهٔ سالم می‌تواند در دامان خود فرزندانی مؤمن، عاِلم و پایبند به آداب و اصول اخلاقی تربیت کند. پدر و مادر نیز در جریان زندگی و فراز و نشیب‌های آن، تربیت و تعالی می‌یابند.