درسنامه آموزشی فصل چهارم ریاضی کلاس پنجم با پاسخ درس 1: تقارن محوری
برگها فعّالیتهای زیادی دارند؛ مثلاً اکسیژن تولید میکنند. همچنین آب به صورت بخار از سطح برگها دفع میشود. در شکل زیر تصویر یک برگ را میبینید. به سمت چپ و سمت راست این برگ نگاه کنید. با تا کردن برگ از روی خطّ قرمز رنگ، قسمت چپ و قسمت راست برگ روی هم قرار میگیرند. به این خط، خطّ تقارن میگویند. دو طرف این خط قرینهی یکدیگرند.
به اطراف خود نگاه کنید؛ کدام شکلها این ویژگی را دارند؟ کف دست و صورت انسان - شکل پروانه
فعالیت (صفحهٔ 68 کتاب درسی)
1- خانم جلالی از دانش آموزان خواسته بود قرینهی نقطه «آ» نسبت به خطّ تقارن را پیدا کنند. دانش آموزان به روشهای زیر قرینهی نقطهی «آ» را پیدا کردند:
محمّد مهدی: من کاغذ را از روی خطّ تقارن، تا کردم و قرینهی نقطهی «آ» را پیدا کردم.
علی: من از نقطهی «آ» روی خطهای شطرنجی حرکت کردم تا به خطّ تقارن رسیدم.
سپس به همان اندازه در طرف دیگر ادامه دادم.
این دو روش را با یکدیگر مقایسه کنید.
2- قرینهی پاره خطّ «آ ب» نسبت به خطّ تقارن را پیدا کنید. توضیح دهید که چگونه این کار را انجام دادید.
قرینهی دو نقطه «آ» و «ب» را نسبت به محور تقارن به دست میآوریم و به هم وصل میکنیم.
3- قرینهی مثلّث «آ ب پ» را نسبت به خطّ تقارن پیدا کنید.
4- قرینهی شکلهای زیر را نسبت به خطّ تقارن پیدا کنید. برای راهنمایی شما، قرینهی یک نقطه رسم شده است.
5- قرینهی هر شکل نسبت به خطّ تقارن آن رسم شده است. محلّ خطّ تقارن را پیدا کنید.
کار در کلاس (صفحهٔ 69 کتاب درسی)
1- الف) کدام یک از شکلهای زیر، قرینهی شکل داده شده است؟ با استفاده از شکلها ابتدا پاسخ را حدس بزنید و سپس آن را رسم کنید. شکل (4)
(شکل 1)
(شکل 2)
(شکل 3)
(شکل 4)
ب) توضیح دهید که پیدا کردن قرینهی یک نقطه از شکل، چگونه به رسم قرینهی کلّ شکل کمک میکند.
قرینهی نقاط اصلی شکل را پیدا کرده و به هم وصل میکنیم تا قرینهی شکل به دست آید.
2- ابتدا قرینهی هر شکل را نسبت به خطّ تقارن تصوّر کنید. سپس آن را رسم کنید.
3- در شکلهای زیر، خطّ تقارن را رسم کنید. توضیح دهید که چگونه این کار را انجام میدهید.
4- ممکن است شکلی خطّ تقارن نداشته باشد یا بیشتر از یک خطّ تقارن داشته باشد. در شکلهای زیر، خط چینها خطّ تقارن هستند.
در شکلهای زیر، همه ی خطهای تقارن را رسم کنید.
فعالیت (صفحهٔ 70 کتاب درسی)
1- آموزگار برای پیدا کردن قرینهی نقطهی «آ» نسبت به خطّ تقارن داده شده، مانند شکلهای زیر عمل کرد. توضیح دهید که او قرینهی نقطهی «آ» را چگونه پیدا کرده است.
ابتدا ار نقطهی «آ» با استفاده از گونیا عمودی بر محور تقارن رسم میکنیم و سپس با استفاده از خطکش، پاره خط رسم شده را از سمت دیگر همان مقدار ادامه میدهیم.
2- شما هم به روش آموزگار، قرینهی هریک از نقطههای «آ» و «ب» را نسبت به خطّ تقارنِ داده شده پیدا کنید. توضیح دهید که چگونه این کار را انجام میدهید.
با استفاده از گونیا از هر نقطه بر خط عمود رسم کرده و از سمت دیگر با استفاده از خطکش به همان اندازه ادامه میدهیم.
3- ابتدا سه نقطهی «آ»، «ب» و «پ» را به هم وصل کنید. چه شکلی به دست میآید؟ مثلث
اکنون قرینهی این سه نقطه را پیدا کنید و به هم وصل کنید. چه شکلی به دست میآید؟ مثلث
دو شکلی که در دو طرف خطّ تقارن به دست میآیند، چه رابطهای با هم دارند؟ قرینهی هم هستند.
کار در کلاس (صفحهٔ 71 کتاب درسی)
1- روی کاغذ مستطیل شکل زیر، یک نقطهی رنگی قرار دارد. قرینهی این نقطه را نسبت به خطهای تقارن کاغذ پیدا کنید. چه روشهای دیگری برای پیدا کردن قرینهی نقطهی رنگی پیشنهاد میکنید؟ آنها را توضیح دهید.
کاغذ را روی محورهای تقارن آن تا زده و محل قرینه را علامت میزنیم.
2- در شکلهای زیر، قرینهی نقاط رنگی را نسبت به خطّ تقارن رسم شده پیدا کنید. از گونیا و خطکش استفاده کنید.
3- در هر یک از شکلهای زیر، همه ی خطهای تقارن را پیدا کنید.
4- نیمهی دیگر هر شکل را طوری بکشید که خطّ آبی رنگ، خطّ تقارن آن باشد.
5- در شکلهای زیر، نقطههای رنگی نسبت به هم قرینهاند. محلّ خطهای تقارن را مشخّص کنید.
تمرین (صفحهٔ 72 کتاب درسی)
1- کدام یک از خطهای قرمز رنگ، خطّ تقارن را نشان میدهد؟
نیست
نیست
هست
نیست
2- در شکلهای زیر، همهی خطهای تقارن را رسم کنید.
3- شکلی رسم کنید که بیش از دو خطّ تقارن داشته باشد. سپس خطهای تقارن آن را رسم کنید.
4- در هریک از شکلهای زیر، با رسم خطهای تقارن و پیدا کردن مساحت یک قسمت، مساحت کلّ شکل را پیدا کنید.
8×3=248×3=24
8×2/5=208×2/5=20
8×414=28×1741=34
8×4=32