درسنامه آموزشی طراحی و نصب تأسیسات جریان ضعیف کلاس دهم الکتروتکنیک با پاسخ پودمان 1: کابل و اتصالات جریان ضعیف، آیفون تصویری
واحد یادگیری 1: کابل و اتصالات جریان ضعیف
آیا میدانید
- تقسیم بندی کابلهای جریان ضعیف بر چه مبنایی است؟
- اتصالات جریان ضعیف چه تقسیم بندی دارند؟
- فیشهای اتصال و مبدلهای جریان ضعیف کدامند؟
استاندارد عملکرد
پس از اتمام این واحد یادگیری هنرجویان قادر خواهند بود مشخصه فنی انواع کابلهای جریان ضعیف و اتصالات و فیشهای مربوط به سیستم جریان ضعیف را شناسایی کرده و بعضی از اتصالات متداول در کابلهای جریان ضعیف را انجام دهند.
ایجاد اتصالات در سیستمهای آنتن مرکزی، دوربین مداربسته، تلفن و شبکه رایانه، سیستمهای صوتی و نظایر آن کاربرد دارد.
مقدمه
در مدارهای الکتریکی جریان ضعیف از کابلها، قطعات و اتصالات مخصوص این فناوریها استفاده شده است. مهارت انجام این اتصالات، فرایند نصب سیستمهای جریان ضعیف مانند سیمکشی تلفن، سیستمهای اعلام حریق، دوربین مداربسته و سیستمهای اعلام سرقت و... را آسانتر میکند.
اتصال با کیفیت در این سیستمها، میزان انتقال صدا (در تلفن)، تصویر (سیستم دوربین مداربسته)، سیگنال (آنتن مرکزی) و... را با خطای کمتری مواجه خواهد کرد. از طرفی جریان الکتریکی ضعیف این سیستمها بیشتر تحت تأثیر عوامل محیطی خاصیت خود را از دست میدهند مثلاً در کابلهای این سیستمها، طول کابلها، امواج القایی حاصل از وسایل برقی، میدانهای مغناطیسی اطراف کابلهای مجاور آنها، افزایش حرارت و حتی رعد و برق بر کیفیت کار آنها اثر میگذارد. بر خلاف سیمکشی روشناییها و پریزهای برق که سطح مقطع سیم، عامل اصلی در انتخاب هادیها است سطح مقطع هادی در این نوع سیستمها اهمیت چندانی ندارد در این سیستمها حفاظدار بودن هادیها و اختلالات حاصل از عوامل محیطی در انتخاب کابل اهمیت دارد و اصطلاح کابل برای این سیستمها از این رو به کار میرود که هادیها حداقل با دو پوشش، از اطراف، مجزا شده است. در این فصل تعاریف و اتصالات پرکاربرد سیستمهای جریان ضعیف دنبال میشود. (شکل 1)

کابل
کابلهای اصلی سیستمهای جریان ضعیف را میتوان به دو نوع کابلهای با زوج تابیده و کابلهای هم محور تقسیمبندی کرد. البته در دستهبندی دیگری میتوان کابل مقاوم در برابر حریق آتش و کابل تغذیه ولتاژ پایین قطعات و تجهیزات این سیستمها را دستهبندی کرد.
کابلهای با زوج تابیده: Twisted pair cable (TP)
علت تابیدن زوج سیمها در این کابلها به این دلیل است که هادیها، میدان مغناطیسی را در اطراف خود ایجاد نکنند و دیگر اینکه اثرات نویز ایجاد شده روی خود را خنثی کنند این کابلها در مدارهای مخابرات کاربرد فراوان دارند و میتوان آنها را به دو نوع بدون حفاظ (UTP) و با حفاظ (STP) تقسیمبندی کرد (شکل 2).

رسته | مشخصات |
---|---|
CAT_1 | در ارتباط تلفنی استفاده میشود و برای انتقال اطلاعات (دادهها) استفاده نمیشود. |
CAT_2 | توانایی انتقال دادهها را تا سرعت 4Mbps دارد. |
CAT_3 | در شبکهها با استاندارد T-10Base استفاده میشده است و توانایی انتقال داده تا سرعت 10Mbps را دارد. |
CAT_4 | در شبکههای Token Ring استفاده شده است و توانایی انتقال داده تا سرعت 10Mbps را دارد. |
CAT_5e | توانایی انتقال داده تا سرعت 1000Mbps را دارد. |
CAT_6 | از هر 4 زوج سیم به هم تابیده شده جهت انتقال داده استفاده میشود و سریعترین سرعت انتقال را دارد. |
کابل هم محور (Coaxial)
این کابلها در برابر عوامل محیطی مزاحم و مختل کننده مقاومت خوبی دارند و اجزای آن در شکل 3 نشان داده شده است.

در آنتن تلویزیونها و سیستمهای دوربین مدار بسته از این نوع کابل استفاده میشود. دو نوع اصلی این کابلها RG95 و RG6 میباشد که تفاوت آنها در شکل زیر دیده میشود. دو نوع کانکتور (اتصال دهنده) جهت اتصال به این نوع کابل وجود دارد یکی کانکتور F و دیگری کانکتور BNC که در ادامه این دو اتصال دهنده معرفی و بررسی خواهد شد (شکل 4)

کابل تغذیه و کابل مقاوم در برابر حریق
این کابل در مدارات کنترلی سیستم ردیابی و اعلام حریق کاربرد دارد. هنگام آتش سوزی نباید مدارات اعلام حریق قطع شود. نمونه این کابل در شکل 5 دیده میشود.

ابزار کابل کشی جریان ضعیف
ابزار کابل کشی جریان ضعیف به ابزارهای مخصوص روکش برداری، برش و پرس، نصب فیش و... گفته میشود. در صورت محدودیت میتوان از ابزارهای سیم کشی معمول مثل سیم چین، انبردست و... در این سیستمها استفاده کرد اما به لحاظ ظرافت و کیفیت اجرای کار بهتر است از ابزارهای مخصوص برای این کابل کشی و اتصالات استفاده کرد.
روکش بردار کابل
از این ابزار برای روکش برداری کابلهای TP و کواکسیال استفاده میشود (شکل 6).

روش کار بدین صورت است که ابتدا کابل بین گیره و تیغه قرار گرفته و سپس مطابق شکل با قرار دادن انگشت سبابه داخل حلقه انتهایی وسیله و چرخاندن آن به دور کابل روکش کابل جدا میشود. در کار با این ابزار باید دقت کرد که کابل در محل مناسب اندازه خود در حین بریده شدن قرار گیرد تا به سایر اجزای کابل آسیب وارد نشود. (شکل 7)

آچار سوکت زن
این ابزار چندکاره معمولاً برای اتصال کابلهای RG و فقط از خانواده TP (زوج تابیده) و اتصال آنها به سوکتهای RJ استفاده میشود. اتصالات ایجاد شده توسط آن در سیستم تلفن و شبکههای رایانهای کاربرد دارد. از دهانه مربوط به 4P برای اتصال کابل فنری گوشیهای تلفن (RG9) و از دهانه مربوط به 6P برای اتصال خط تلفن (RG11) به گوشی یا پریز مربوط استفاده میشود و از دهانه مربوط به 8P برای اتصال کابل (RG45) به شبکه رایانهای استفاده میشود. (شکل 8)

پانچ زن سیمکشی تلفن
این ابزار جهت اتصالات غیر پیچی و فشاری پایین رو در سیمکشی ترمینال و هر جا که از ترمینالهای IDC استفاده شده باشد مانند جعبههای تقسیم تلفن و یا اتصالات داخلی انواع سوکت (پریزها) استفاده میشود این ابزار دارای قلاب و چاقو و تنظیمات میباشد که به عنوان یک ابزار مفید میتوان در اتصالات سیستمهای تلفن و شبکههای رایانهای از آن استفاده کرد. قسمت پایینی آن معمولاً دارای دو نوع تیغه یکی بنام KRONE و دیگری بنام 110 است. (شکل 9)

پرس 6 گوشه (شش گوشهزن)
این پرس شبیه پرس سر سیمهای بند پوتینی است. با این تفاوت که بهجای چهار گوش، شش گوش پرس میکند و معمولاً برای انجام پرس در اتصالات فیش BNC و F کانکتور و اتصال RCA از آن استفاده میشود روی این ابزار سوراخهای شش گوش متعددی وجود دارد که با توجه به اندازه لازم جهت ایجاد اتصال، در موقعیت مناسب استفاده میشود (شکل 10)

برای آشنایی بیشتر با انواع اتصالات سیستمهای جریان ضعیف تمامی این اتصالات در یک دستهبندی کلی معرفی شده است.
کارهای عملی
در ادامه این واحد یادگیری سه کار عملی با هدف توانایی در انجام انواع اتصالات مختلف جریان ضعیف آمده است.
کار عملی 1 (اتصال چند نمونه فیش مختلف)
موارد مصرفی و ابزار مورد نیاز (گروه دو نفره) | ابزار مورد نیاز |
---|---|
1- اتصال IEC آنتن (چهار عدد) | 1- خط کش |
2- اتصال F (چهار عدد) | 2- چاقو یا Cutter |
3- اتصال RJ11 (چهار عدد) | 3- پرس سوکت زن |
4- کابل Coaxial (یک متر) | 4- هویه قلمی |
5- کابل تلفن 11-RG (یک متر) | 5- تستر یا مولتیمتر |
کار عملی شماره 1 شامل 3 فعالیت میباشد. هر فعالیت شامل چند مرحله بوده و با تصویر، مراحل انجام کار نشان داده و معرفی شده است. این فعالیتها به شرح زیر است:
1- اتصال فیش IEC (مخصوص اتصال کابل آنتن به گیرنده تلویزیونی) است.
2- اتصال خروجی آنتن مرکزی به تقسیم کنندهها، پریها و گیرندههای دیجیتال است.
3- اتصال فیش مخصوص RJ11 (سیم تلفن) در سیمکشی تلفن است.
فعالیت 1 (مراحلِ اتصال CEI آنتن به کابل هممحور (Coaxial) نوع پیچی)
1- اجزای یک اتصال آنتن TV پیچی
الف) بدنه خارجی
ب) سوزنی
ج) گیره
د) پیچ بدنه خارجی
2- کابل را به اندازه حدود 2 سانتیمتر روکش برداری کنید و پیچ بدنه خارجی را مشابه شکل از داخل آن رد کنید.
3- سیمهای پوسته خارجی را به سمت عقب جمع کنید و گیره را بهطرز صحیح داخل کابل قرار دهید.
4- برگهای گیره را مطابق شکل روی پوسته خارجی کابل جمع کنید.
5- سوزنی اتصال را برداشته و پیچ آن را چند دور باز کنید.
6- مفتول مسی کابل را به اندازه طول سوزنی روکش برداری کنید.
7- سوزنی را در محل خود قرار داده تا انتها فشار دهید و پیچ آن را محکم ببندید.
8- بدنه خارجی را به پیچ مربوطه ببندید و صحت اتصالات با یک اهممتر بررسی کنید. مفتول کابل مسی به سیم افشان نباید اتصال داشته باشد.
فعالیت 2 (مراحل اتصال F آنتن به کابل هم محور (Coaxial) نوع پیچی)
1- به اندازه 2 سانتیمتر روکش کابل را بردارید.
2- پوسته خارجی کابل را بیرون بکشید.
3- یک قسمت از سیم بافته را کنار زده و عایق زیرین را از میان آن بیرون بکشید.
4- عایق زیر را نیز روکش برداری کنید.
5- اندازه مفتول مسی نباید بیش از یک و نیم سانتیمتر باشد و قسمت بافته را نیز روی پوسته خارجی پخش کنید.
6- بدنه فلزی و مهرهای اتصال را به ترتیب در محلهای خود قرار داده و محکم کنید و سیمهای اضافی را قطع کنید.
7- قسمت اضافه مفتول مسی را قطع کنید.
8- صحت اتصال انجام شده را توسط یک اهممتر بررسی کنید. صحت اتصال شبیه فعالیت یک است.
فعالیت 3 (مراحل اتصال RJ-11 آنتن به کابل هم محور RG-11 (تعمیر کابل خط تلفن))
1- کابل اتصال را توسط قسمت برش دستگاه قطع کنید.
2- کابل را از محل برش دستگاه خارج کنید و یک اتصال RJ-11 آماده کنید.
3- اکنون کابل را روکش برداری کرده بهطوری که کابل زخمی نشود و سیمها را هماندازه و مرتب کنار هم قرار دهید.
4- سیمها را با ترتیب مشخص، در شکاف RJ-11 و محل خود قرارداده و پرس نمایید.
5- سر دیگر کابل را هم روکش برداری کنید و مانند حالت قبل با توجه به رنگ بندی کنار هم قرار دهید.
6- سیمها را با ترتیب مشخص شده در شکاف RJ-11 و محل خود قرار داده و پرس نمایید.
7- سیم تلفن با دو سر فیش مخصوص آماده اتصال است.
8- اتصالات ایجاد شده را توسط یک خط تلفن و گوشی یا یک آزمایشگر دیگر امتحان کنید.
کار عملی (اتصال فیش BNC و RCA)
برای انجام کار عملی 2 نیاز به تجهیزات آورده شده در جدول 3-1 است.
موارد مصرفی و ابزار مورد نیاز (گروه دو نفره) | ابزار مورد نیاز |
---|---|
1- اتصال تغذیه (چهار عدد) | 1- خط کش |
2-اتصال RCA (هشت عدد) | 2- چاقو یا Cutter |
3- اتصال BNC لحیمی (چهار عدد) | 3- هویه قلمی و لوازم جانبی |
4- اتصال AUX لحیمی (چهار عدد) | 4- تستر یا مولتیمتر |
5- کابل Coaxial (یک متر) | |
6- کابل تلفن 11-RG (یک متر) | |
7- کابل تغذیهای (نیم متر) | |
8- سیم لحیم (به میزان کافی) |
این کار عملی شامل فعالیتهای 4 و 5 و 6 میباشد.
4- این فعالیت اتصال فیش مخصوص تغذیه (آدابتور) دوربین مدار بسته با بوستر (تقویتکننده آنتن مرکزی) و تلفن (گوشی سیار) میباشد.
5- این فعالیت مربوط به اتصال لحیمی فیش RCA بوده در سیستمهای صوتی و نصب بلندگو و تقویت کننده صدا (آمپلی فایر) کاربرد دارد.
6- این فعالیت مربوط به اتصال فیش BNC (لحیم کاری اتصال) بوده و مربوط به دوربینهای مدار بسته است.
فعالیت 4 (مراحل اتصال تغذیه برق به کابل مربوط)
1- روکش کابل را به اندازه یک و نیم سانتیمتر بردارید و سیم افشان خارجی را به هم بتابانید.
2- هادی داخلی را نیز روکشبرداری کنید و فراموش نکنید که باید پیچ پلاستیکی بدنه فیش را از داخل کابل رد کنید توجه کنید که سیم افشان خارجی باید به اتصال بلند مربوط به بدنه فیش تغذیه متصل شده و هادی مفتولی کابل هم به پایه کوتاه فیش مربوط به مغزی فیش لحیم شود.
3- با استفاده از یک هویه سیمهایی را در محلهای مربوط و مورد نظر لحیم کنید.
4- پیچ بدنه را به سمت فیش تغذیه آورده و به اتصال مربوط بپیچید و آن را محکم کنید.
5- اکنون میتوانید با یک مولتیمتر درستی اتصال را بررسی نمایید.
الف) با اهممتر اتصال لحیم شده را تست کنید.
ب) مقدار ولتاژ مستقیم دو اتصال را بعد از اتصال منبع تغذیه به پریز برق و به کمک دبیر مربوطه اندازهگیری کنید.
فعالیت 5 (اتصال Aux Sterio به اتصال RCA برای یک سیستم صوتی فرضی (بهصورت لحیمکاری))
1- فیش سمت راست یک اتصال Aux (Auxillary) کمکی میباشد که به دو اتصال RCA (Radio Corporation America) باید وصل شود. نحوه اتصال در شکل دیده میشود.
فیش AUX برای سیستمهای صوتی استفاده میشود.
2- برای این منظور ابتدا پوسته خارجی کابل و سیمهای مربوط را روکش برداری کنید. حال این کابل را از پوشش خارجی اتصالات عبور دهید.
3- لحیم کاری را مطابق شکل برای اتصالات انجام دهید.
4- حال پوشش خارجی اتصال را به سمت جلو برده و به قسمت دیگر آن بپیچانید.
5- یک فیش سه سر ساخته شده در شکل نشان داده شده است صحت اتصالات آن را توسط مولتیمتر بررسی کنید.
فعالیت 6 (اتصال فیش BNC مخصوص دوربینهای مداربسته)
1- در شکل دو نوع اتصال BNC نوع لحیمی را دیده میشود ابتدا قسمتهای مختلف آن را باز کنید و هویه را برای گرم شدن آماده کنید.
2- کابل RG59 را به اندازه لازم برای قرار گیری در محل مربوط به اتصال BNC روکشبرداری کنید. توجه کنید که هادی مسی مفتولی به کجا اتصال و همچنین قسمت مربوط به بدنه به کجا اتصال مییابد: این قسمتها و اتصالات در شکل نشان داده شده است.
3- مانند سایر اتصالات قسمت بدنه پیچی را ابتدا ازسر کابل عبور دهید در شکل همچنان نشان داده شده که هادیهای کابل باید به کجا متصل شوند.
4- توسط سیم لحیم و هویه اتصالات مربوط را لحیم کاری کنید در شکل اتصال BNC از دو جهت مختلف (پشت و رو) با اتصال لحیم کاری نشان داده شده است.
5- اکنون با یک مولتیمتر کابل و فیش BNC را تست نمایید و از درستی اتصالات مطمئن شوید.
توجه کنید: گاهی این اتصال با کابل کواکسیال معمولی 75 اهم مخصوص آنتن تلویزیون انجام میشود. برای تمرین در کارگاه میتوانید از این کابل استفاده کنید ولی برای استفاده از فیش BNC حتماً از کابل TG59 استفاده کنید.
کار عملی (اتصال فیش BNC و فیش RG54)
برای انجام کار عملی نیاز به تجهیزات آورده شده در جدول 4-1 است.
موارد مصرفی و ابزار مورد نیاز (گروه دو نفره) | ابزار مورد نیاز |
---|---|
1- اتصال BNC پرسی (چهار عدد) | 1- خط کش |
2- اتصال RG45 (چهار عدد) | 2- چاقو یا Cutrer |
3- اتصال کیستون (چهار عدد) | 3- پرس سوکت زن |
4- کابل Coaxial (یک متر) | 4- پرس جهت BNC |
5- کابل UTP (یک متر) | 5- تستر یا مولتیمتر |
این کار عملی شامل فعالیتهای 7 و 8 و 9 میباشد.
7- این فعالیت نوع دیگری از اتصال فیش BNC به کابل RG59 است در فعالیت شماره 6 اتصال لحیمی آن انجام شد.
8- این فعالیت مربوط به اتصال کابل RG45 (کابل مخصوص شبکه رایانه) به ترمینال مادگی(کیستون) است. این فعالیت با دستگاه پانچ کرون قابل انجام است.
9- این فعالیت اتصال فیش RJ45 به کابل RG45 را در برمیگیرد. این کار با آچار چندکاره مربوط به اتصال فیش تلفن نیز قابل انجام است.
فعالیت 7 (مراحل اتصال BNC به کابل هم محور (Coaxial) - نوع پرسی
1- در شکل زیر قسمتهای مختلف یک اتصال BNC دیده میشود. برای اتصال BNC به کابل به اندازههای برش کابل RG59 دقت کنید.
2- قسمت a به اندازه حدود 13 میلیمتر، b به اندازه حدود 7 میلیمتر و c به اندازه حدود 4 میلیمتر باید روکش برداری شود.
3- در مرحله بعد کابل را از داخل استوانه فلزی BNC رد کنید.
4- مغزی BNC را روی مغزی کابل قرار دهید. توجه داشته باشید که سرمغزی BNC حتماً به عایق داخلی کابل بچسبد.
5- مغزی BNC را در داخل بدنه فیش عبور داده به نحوی که فاصلهای بین بدنه فیش و کابل وجود نداشته باشد.
6- استوانه فلزی را به سمت بدنه BNC فشار دهید تا کاملا به آن بچسبد.
7- در این مرحله توسط پرس استوانه فلزی را به قسمتی از بدنه فلزی که داخل آن رفته پرس نمایید. زواید سیم را بگیرد.
8- مواظب باشید با ابزار نامناسب پرس شبیه شکل زیر ایجاد نکنید در انتها به یک مولتیمتر درستی اتصال خود را بررسی کنید.
فعالیت 8 (مراحل پانچ در کیستون به کابل UTP یا RG45)
1- یک دستگاه برش و یک پانچ کرون یک کیستون و کابل را آماده کنید.
2- با یک برشگر دور تا دور کابل بچرخانید تا پوسته خارجی بریده شود.
3- روکش خارجی را از کابل بیرون بکشید.
4- زوجهای مربوط به هر رنگ را کنارهم قرار دهید.
5- مطابق شکل و با توجه به رنگ بندی نشان داده شده سیم را به این صورت روی کیستون قرار دهید.
6- با یک دستگاه پانچ کرون سیمها را به سمت پایین و به ترتیب رنگ فشار دهید.
7- در انتهای کار هر سیم قسمت اضافه سیم توسط پانچ قطع خواهد شد.
8- قسمت روکش کیستون را جا بزنید و درستی اتصالات را توسط یک مولتیمتر بررسی کنید.
تذکر: افرادی که کار شبکه رایانه انجام میدهند از یک تستر مخصوص برای تست 8 اتصال استفاده میکنند.
فعالیت 9 (مراحل اتصال RJ-45 به کابل UTP یا RG-45)
1- روکش کابل را بریده و سیمها را از روکش بیرون آورید.
2- باید سیمهای دو سمت کابل را بهصورت ضربدری مطابق شکل بالا به هم وصل کنید.
3- سیمهای زوجهای نارنجی، آبی، سبز و قهوهای باید کنار هم قرار بگیرد البته جای سفیدِ مربوط به آبی و سبز عوض میشود.
4- طول تمام سیمها پس از بریده شدن مطابق شکل باید هم اندازه باشد.
5- سیمها را مطابق ترتیب در شکاف خود قرار داده و آنها را به سمت جلو هدایت کنید.
6- حال توسط پرس و شکاف 8 اتصال را پرس کنید.
7- در سمت دیگر زوجهای سبز، آبی، نارنجی و قهوهای کنار هم قرار بگیرد البته جای سفید مربوط به آبی و نارنجی عوض شود.
8- در این مرحله میتوانید توسط یک آزمایشگر اتصال شبکه صحت اتصالات کابل را تست کنید.
انواع مبدلها در اتصالات جریان ضعیف
مبدلها را میتوان به دو صورت فیشی یا تبدیل بدون واسطه فراهم کرد در مدل مبدل فیشی از یک کابل برای انجام این کار استفاده میشود ولی در مدل یا تبدیل بدون واسطه از مبدلهای آماده استفاده میشود. در کارهای عملی که تا اینجا انجام دادید شما هم میتوانستید برخی از مبدلها را به صورت کابلی بسازید اما در اینجا منظور ما بیشتر مبدلهای بدون کابل است که بهصورت یکسره و بدون وجود کابل این اتصال ساخته میشود.
فعالیت (صفحه 20 کتاب درسی)
در مورد انواع دیگر مبدلهای اتصالات جریان ضعیف که در این بخش با آنها آشنا شدید، تحقیق کنید و نمونههای دیگری را به کلاس ارائه دهید.
مقررات ملی ساختمان مبحث 31
مدارهای هر یک از سیستمهای جریان ضعیف باید به طور مستقل کشیده شود. جز در مواردی که مجاز اعلام میشود و نباید با مدارهای سیستمهای دیگر، به خصوص با مدارهای قدرت (روشنایی، پریز، موتور و غیره) یکجا سیمکشی شود.
یادآوری 1: در موارد زیر میتوان از کشیدن مدارهای سیستمهای ذکر شده به صورت یکجا استفاده کرد، مشروط به اینکه ولتاژ هیچ یک از هادیها از ولتاژ اسمی عایقبندی هادیهای جریان ضعیف مورد استفاده تجاوز نکند؛
- تلفن، تلفکس، نمابر و نظایر آن؛
- زنگ اخبار، احضار، در بازکن؛
- خطوط ارتباطی سیستم اعلام حریق با مرکز آتش نشانی یا مرکز اصلی (در صورت وجود).
دفن کابلهای جریان ضعیف در زمین به شرطی مجاز خواهد بود که ساختمان کابل برای این کار مناسب باشد. در ساختمانهای طبقهبندی شده در زیر، پیش بینی سیستمهای ذکر شده الزامی است.
نوع ساختمان / نوع سیستم | تلفن | زنگ اخبار یا احضار | در باز کن | اعلام حریق | پیام رسانی | آنتن مرکزی | شبکه رایانه |
---|---|---|---|---|---|---|---|
مسکونی کمتر از 5 طبقه (از کف زمین) | + | - | + | - | - | - | - |
مسکونی 5 طبقه و بیشتر (از کف زمین) | + | - | + | + | - | + | - |
اداری، تجاری، خدمات عمومی | + | - | + | + | - | - | - |
بیمارستانها، درمانگاهها | + | + | - | + | + | - | - |
مراکز اجتماع (مساجد، تئاترها، سینماها، سالنها و نظایر آن) | + | - | - | + | + | - | - |
قطر یا سطح مقطع هادیهای مربوط به هر سیستم نباید از مقادیر داده شده در زیر کمتر باشد:
سیستم | تلفن | زنگ احضار | در باز کن | اعلام حریق | پیام رسانی | آنتن مرکزی | شبکه رایانه |
حداقل قطر یا سطح مقطع (میلیمتر مربع) | 0/6 | * | 1/5 | کابل هممحور 75 اهم | * |
واحد یادگیری 2: دربازکن تصویری
آیا میدانید
- ضرورت نیاز به دربازکن تصویری چگونه شکل گرفته است؟
- برای نصب دربازکن تصویری چه دستورالعملهایی باید رعایت شود؟
- دربازکنهای تصویری جدید از چه امکاناتی برخوردارند؟
- سیستم اینترکام چیست و چه استفادههایی دارد؟
استاندارد عملکرد
پس از اتمام این واحد یادگیری هنرجویان قادر خواهند بود علاوه بر نصب دربازکن تصویری با انواع جدید دربازکن آشنا شوند و سیمکشی دربازکن تصویری و تجهیزات آن و سیستم اینترکام را انجام دهند.
کاتالوگ انواع دربازکن تصویری را خوانده و به کمک آن هر نوع سیستم دربازکن را راهاندازی کند.
مقدمه
در روزگاران نه چندان دور مردم برای در زدن و آگاه کردن صاحب خانه از شیوههای سنتی استفاده میکردند. صاحبخانه نیز هیچگونه تصویری با فرد بیرون از منزل و پشت در نداشت. تنها راه حل تشخیص فرد پشت در برای افراد داخل منزل به کار بردن کوبه و حلقه بود. کوبه و حلقه برای در زدن استفاده میشد و دو صدای متفاوت بم و زیر داشت. وقتی مردی از کوبه برای در زدن استفاده میکرد افراد داخل منزل متوجه میشدند که فرد پشت در مرد است، بنابراین یک مرد برای باز کردن در اقدام میکرد و به همین صورت وقتی خانمی از حلقه استفاده میکرد یک زن برای باز کردن در قدم بر میداشت. اگر آنها تصویر شخص پشت در را میدیدند نیازی به درست کردن کوبه و حلقه نبود.
با گذشت زمان زنگ اخبار به جای کوبه و حلقه استفاده شد و بعد از آن دربازکن صوتی جای زنگ اخبار را گرفت. امروزه دربازکنهای تصویری در مدلهای مختلف با امکانات متنوع به سادگی تصویر و صدای افراد بیرون منزل (پشت در) را به صاحب خانه ارائه میدهد و حتی قابلیتهای دیگری نظیر ضبط تصویر مراجعهکنندگان را برای صاحب این امکانات به ارمغان آورده است.
دربازکنهای صوتی
دربازکنهای صوتی فقط برای خبردهی و انتقال صدا و در بازکن کاربرد دارد بعضی از انواع این دربازکن ساده، مجهز به ارتباط داخلی طبقات و اینترکام است (شکل 1).

دربازکنهای تصویری
دربازکنهای تصویری، علاوه بر انتقال صدا قابلیت انتقال تصویر به صورت سیاه - سفید یا رنگی نیز دارد. این دربازکنها از نظر انتقال تصویر در دو نوع آنالوگ و دیجیتال متداول است. مدلهای دربازکن دیجیتال قابلیت ضبط تصویر دیجیتال روی حافظه را دارند (شکل 2)

پرسش (صفحه 26 کتاب درسی)
ضبط تصویر روی حافظه دربازکن چه مزیتی دارد؟
اجزای دربازکن تصویری
هر دربازکن تصویری از چند جزء اصلی تشکیل شده است.
- صفحه کلید (پنل) ورودی
- کابل مخصوص ارتباطات دربازکن تصویری
- دوربین دربازکن
- دستگاه تغذیه و کنترل مرکزی و قفل بازکن
- گوشی و صفحه نمایش
صفحه کلید ورودی
پنل دربازکن تصویری از قاب و شستی زنگ و جعبه زیر پنل تشکیل شده است (شکل 3).

پرسش (صفحه 26 کتاب درسی)
وظیفه حسگر نور و حسگر مادون قرمز (PIR) روی پنل چیست؟
بعضی از دربازکنها به جای شستی زنگ روی پنل ورودی از صفحه کلید مشترک برای همه واحدها استفاده میکنند.به نظر شما با استفاده از صفحه کلید چگونه میتوان زنگ واحد مورد نظر را به صدا در آورد؟
الف) محل نصب پنل دربازکن تصویری
پنل دربازکن تصویری در ورودی ساختمان و به شکلی نصب میشود که ارتفاع لنز دوربین از سطح تمام شده زمین 145 سانتیمتر ارتفاع داشته باشد، این پنل با درجه حفاظت IP145 به نحوی باید نصب شود تا در برابر غبار و رطوبت غیرقابل نفوذ باشد. پنل دربازکن باید بتواند در درجه حرارت −10∘C تا +55∘C مقاوم باشد (شکل 5).

بعضی از پنلها مجهز به سیستم اعلام ضدسرقت و آژیر یا شاسی زنگ یک واحد مسکونی هستند.
ب) نکات اجرایی نصب قوطی دربازکن تصویری
قوطی دربازکن تصویری را زمانی باید نصب کنید که دیوار بیرون منزل سنگ و یا آجرنما نشده است بهنحوی که لبه خارجی قاب دربازکن با لبه سنگ یا آجر مماس شود. در ضمن داخل و پشت مهرههای قوطی پنل را که محل نصب پیچ برای بستن پنل است با چسب کاغذی و هر وسیله دیگری حفاظت کنید تا دوغاب سنگ کاری یا سیمان بندکشی آنها را مسدود نکند.
کابل مخصوص ارتباطات دربازکن تصویری
کابل دربازکن تصویری به عنوان رابط بین پنل ورودی، منبع تغذیه، گوشی و صفحه نمایش و قفل باز کن است. کابلهای دربازکن تصویری از نوع فویلدار و در دو سطح مقطع 0/4، 0/5 و 0/6 میلیمتر مربع عرضه میشوند. کابل دربازکن مانند تلفن در سیمهای 20، 15، 10، 6، 5، 4، 3، 2 زوج تولید و ارایه میشود. فویل مخصوص داخل کابل باعث جلوگیری از نویز و اختلال در صدا و تصویر دربازکن میشود (شکل 6). در بعضی از دربازکنها سیم از دم در مستقیم به صفحه نمایش (مانیتور) متصل میشود.

نکات اجرایی کابلکشی دربازکن تصویری
برای انتخاب نوع کابل و تعداد زوج سیم برای دربازکن به معلومات زیر نیاز است:
- تعداد طبقات
- مدل و نوع دربازکن
- روش لولهگذاری
معمولاً سیمکشی مدلهای مختلف دربازکن با یکدیگر متفاوت است ولی بهطور معمول با افزایش طبقات ساختمان تعداد زوج سیمها افزایش مییابد. بهتر است مسیر دربازکن هر واحد تا جعبه کششی (اتصال) اصلی طبقه همکف مجزا باشد. اما میتوان از جعبه تقسیم اصلی تا پنل جلوی در از یک کابل مشترک استفاده کرد.
برای محاسبه تعداد سیم دربازکن تصویری از جعبه تقسیم پارکینگ یا همکف تا پنل جلوی در میتوان از رابطه (n×4)+4 استفاده کرد. در این رابطه n تعداد واحدها و عدد 4 تعداد رشته سیم است. مثلاً در یک ساختمان 3 واحدی از جعبه تقسیم تا پنل حداقل باید 4+(4×3)=16 رشته سیم به پنل برده میشود. یک کابل 8 زوج برای این کار کافی است (برای سیمکشی پنل تا جعبه تقسیم نیازی به سیمکشی با کابل مجزا نیست و چون مسیر ثابت است از یک کابل میتوان استفاده کرد).
برای ایجاد مسیر رزرو میتوان از یک کابل 10 زوج نیز استفاده کرد. دو رشته سیم نیز از پنل برای دربازکن (هم راستای لولای در) سیمکشی میشود. سیمکشی قفل برقی نیز به دو سیم نیاز دارد. اگر تمایل داشته باشید توسط ریموت در باز کن بتوان در ورودی را نیز باز کرد باید 5 رشته سیم تلفن از محل نصب جعبه فرمان جک به داخل جعبه تقسیم ورودی سیم دربازکن طبقات سیمکشی کنید.
دوربین دربازکن
وظیفه دوربین مداربسته دربازکن تصویری انتقال تصویر از پشت در به داخل ساختمان برای نمایش در صفحه نمایشگر دربازکن است. این دوربینها معمولاً در دو نوع «سیاه و سفید» و «رنگی» موجود هستند (شکل2-7). انتقال صدا در دربازکنهای تصویری بدون میکروفون بوده و از طریق بُرد صورت میگیرد.

زاویه و قدرت دید دوربین دربازکن
دوربینهای دربازکن تصویری معمولاً با لنز یا بدون لنز ارائه میشوند. از طرفی بعضی از این دوربینها از نوع میکروفن دار (با صدا) یا بدون میکروفن (بیصدا) مورد استفاده قرار میگیرند. دوربینهای استفاده شده در دربازکن تصویری دارای دو زاویه دید «معمول» و «باز» هستند. در نمونه زاویه دید معمولی محدوده دید دوربینی 77 درجه و در نوع باز این زاویه برابر با 92 یا 135 درجه بوده و محدوده بیشتری از فضای جلوی ورودی ساختمان را نشان میدهد. این دوربینها باید مجهز به نور مادون قرمز برای دید در شب و سیستم تنظیم خودکار نور (Autoiris) باشند بهطوری که در نور تمام مواقع شب و روز با حداقل شدت از 0/1 لوکس (Lux) یک تصویر واضح و روشن روی صفحه نمایش دیده شود (شکل 8). نور LED مادون قرمز برای دربازکنهای با دوربین سیاه و سفید کاربرد دارد و در نوع رنگی از LEDهای متفاوت (سوپر هایبرلیت) استفاده میشود.

دستگاه تغذیه کنترل مرکزی و قفل بازکن
این قسمت شامل منبع تغذیه، قفل بازکن و ارتباط با در ورودی است.
منبع تغذیه دربازکن تصویری برای ایجاد مدار مکالمه و زنگ اخبار با استفاده از ترانسفورماتور (مبدل) کاهنده و مدار الکترونیکی، ولتاژ 220 ولت برق شهر را به 12 ولت متناوب (در بازکن) و 12 ولت مستقیم (مکالمه) تبدیل میکند. البته صفحه نمایش تغذیه جداگانه داشته و مستقیم به برق شهر متصل میشود. (شکل 9)

قفل بازکن
قفل بازکنها معمولاً زنجیردار، برقی و یا از نوع مغزی قفل هستند. این قفلها باید بهگونهای طراحی و نصب شود که بر اثر ضربه به در باز نشود (شکل 10). بعضی از قفل بازکنها با ولتاژ 24 ولت کار میکنند.

گوشی و صفحه نمایش
گوشی و صفحه نمایش در داخل واحد و ارتفاع 145 سانتیمتر از کف تمام شده، نصب میشوند حداقل صدای زنگ داخل واحد حدود 70dB دسی بل و قابل تنظیم است. برای نصب صفحه نمایش و گوشی ابتدا پایه مخصوص را در ارتفاع مناسب نصب کرده و سپس پایه و صفحه نمایش را روی آن نصب و گوشی را در محل خود قرار دهید (شکل 11).

معمولاً گوشی و صفحه نمایش در دو مدل یکپارچه شامل میکروفون، بلندگو و صفحه نمایش و یا به صورت جداگانه ساخته و ارائه میشود. بعضی از این مانیتورها به صورت لمسی با بلندگوی داخلی هستند.
ابعاد صفحههای نمایش سیاه - سفید و رنگی در اندازههای 7′′، 4/5′′، 4′′ و 3/5′′ (اینچ) تولید میشود (شکل 12). دوربینهای دربازکن تصویری باید با فشار شستی زنگ روشن شوند و همچنین قابلیت روشنشدن از داخل واحد مسکونی داشته باشند.

پرسش (صفحه 30 کتاب درسی)
به نظر شما در شکل 13 نصب این دربازکن درست است؟

تحقیق کنید (صفحه 30 کتاب درسی)
در مورد شرایط و نحوه خرید یک در بازکن تصویری تحقیق کنید و به کلاس ارائه دهید.
ارتباط اجزای دربازکن تصویری
همانطور که در شکل 14 دیده میشود پنل جلوی در ورودی، منبع تغذیه، سیمهای رابط، قفل بازکن، صفحه نمایش و گوشی دربازکن تصویری با یکدیگر ارتباط داشته و یک مدار بسته را تشکیل میدهد.

تحقیق کنید (صفحه 31 کتاب درسی)
امروزه با پیشرفت فناوری ارتباطات دوربینهای قابل اتصال به شبکه اینترنت (دوربین IP) در سیستمهای دربازکن تصویری به کار گرفته شده است (شکل 15). بهطوری که با فشار شستی زنگ تلفن همراه تصویر فرد پشت در را به صاحب خانه نشان میدهد. در مورد عملکرد این نوع دربازکنها تحقیق کنید.

نصب و سیمکشی پنلهای دربازکنهای صوتی و تصویری
پس از انتخاب و خرید وسیله مناسب، نصب و سیمکشی دربازکنهای صوتی یا تصویری آغاز میشود ابتدا باید قوطی گذاری، آن هم برای پنل (صفحه جلو در ساختمان) انجام شود. قوطی پنل در بیرون ساختمان قرار دارد و تا قبل از نماکاری، نمیتوان نصب درستی برای آن انجام داد. لذا لازم است در این خصوص هماهنگی صورت گیرد. البته در اینجا فرض بر این بوده که لولهکشی به همراه کابل آن قبلاً صورت گرفته و فقط به یادآوری آن اشاره خواهیم کرد. در شکل 16 نمونههایی از پنلهای دربازکن تصویری که در حال حاضر موجود و در بازار عرضه میشوند دیده میشود.

برخی از آنها به صورت ماژولار (قطعه قطعه) بوده و دارای قابلیت استفاده در طرحهای مختلف عمودی و افقی هستند. و پنلهایی قابلیت مجهز شدن به در بازکن مغناطیسی به وسیله کارت را نیز دارند.
انواع قوطیهای توکار پنل
برای نصب پنلهای صوتی و تصویری از قوطیهای توکار استفاده میشود که طرح آن را در 4 نوع مختلف میتوان در نظر گرفت:
1- قوطی توکار تک ماژول صوتی
2- قوطی توکار تک ماژول تصویری (30 میلیمتر بلندتر از نوع صوتی)
3- قوطی توکار دو ماژول
4- قوطی توکار سه ماژول
این قوطیها را بر حسب نوع کار، مطابق شکل در ترکیبهای مختلفی از 1 الی 9 ماژول میتوان استفاده کرد.
در زیر قوطیهای مختلف با اندازههای آنها آمده است که در نصب آنها کمک خواهد کرد.
برای اتصال دو یا سه قاب توکار از رابط قوطی توکار استفاده میشود که از سوراخ میانی آن برای عبور کابلها میتوان استفاده کرد (شکل 17).

طریقه نصب قوطی توکار
1- قبل از کار گذاشتن قوطی توکار محل ورود سیم (از کف یا دیوارهای جانبی) را از قوطی جدا کنید.
2- در نصب پنلهای بالاتر از سه ماژول ابتدا رابط پلاستیکی قاب توکار را مطابق شکل نصب کنید. توجه کنید که خود رابط پلاستیکی در انتقال سیم از یک قوطی به قوطی دیگر میتواند مورد استفاده شود. سپس کل مجموعه را در داخل دیوار نصب کنید.
3- قوطی توکار را مطابق با شکل در ارتفاع 145 سانتیمتری از سطح زمین و کاملا هم تراز با دیوار نصب نمائید. جهت جلوگیری از مشکلات بعدی، محل و جهت نصب را با مسئول ساختمان هماهنگ کنید (شکل 18)

در داخل بستهبندی پنلهای 3 ماژول، چهارگیره جهت کمک به هم تراز نصب کردن قوطی توکار با دیوار قرار داده شده است. گیرهها را به قوطی توکار متصل کرده، بعد از محکم کردن قوطی توکار با گچ، گیرهها را خارج نمائید. اگر قوطی توکار هم تراز با سطح دیوار نباشد، پنل و باران گیر به خوبی بر روی دیوار نصب نخواهد شد (شکل 19).

نصب پنل و باران گیر
1- با استفاده از آچار آلن پیچ انتهای پنل ماژولها را باز کنید (لازم نیست پیچ تا انتها باز شود) سپس انتهای پنل را به سمت بالای بارانگیر فشار دهید تا خار مربوط به آن آزاد شود، سپس پنل را بیرون آورید. استفاده از ابزار نامناسب به جای آچار آلن باعث هرز شدن و ایجاد مشکلات برای خدمات بعدی میشود.
2- صفحه شستی و قاب بارانگیر را بر روی قوطی توکار قرار دهید. سپس صفحه شستی را با دو عدد پیچ خودکار به قوطی توکار متصل کنید.
ابعاد قوطی توکار پنلهای متداول در بازار
ابعاد قوطیهای متداول در بازار در جدول 2 آمده است.
پنل واحدی | ابعاد قوطی | پنل ماژولی | ابعاد قوطی |
1 و 2 واحدی | 95×162mm | تک ماژول | 121×125mm |
3 تا 16 واحدی | 115×295mm | دو ماژول | 121×220mm |
سه ماژول | 121×305mm |
مراحل لولهکشی و سیمکشی دربازکن صوتی یا تصویری
1- گوشی دربازکن در محل مناسبی از هر واحد مسکونی نزدیک ورودی واحد یا آشپزخانه قرار میگیرد لازم است از محل نصب گوشی ورودی اصلی ساختمان یعنی محلی که بعداً قوطی پنل آنجا قرار میگیرد، لولهای مستقیم برده و نصب شود.
الف) گوشی دربازکنهای تصویری که دوشاخه برقی دارند. در نزدیکی محل نصب گوشی، در واحد مسکونی باید تغذیه برقی در نظر گرفت.
ب) در صورتی که گوشی واحد تا آشپزخانه فاصله زیادی پیدا کرده است در صورتِ پیشبینی گوشیِ اضافی، تحتِ عنوانِ اینترکام، لوله مربوط به آن گوشی واحد تا آشپزخانه (محل گوشی اینترکام) را نصب نمایید تا بعداً در صورت نیاز به گوشی اینترکام مجبور به سیمکشی روکار نشوید.
2- برای تغذیه پنل یک خط تغذیه از برق مشترک ساختمان در نظر بگیرید.
3- لولهای نصب کنید که قوطی پنل را به دستگیره درب و محل قرار گرفتن زنجیر قفل درب بازکن مرتبط کند.
سیمکشی در بازکن صوتی یا تصویری
با توجه به بندهای بالا برای این منظور باید از کابل 3 زوج برای لوله کشی در بند 1، برای بند 2 کابل دو زوج و برای بند 3 از سیم یا کابل دو رشته با مقطع 1/5 یا 2/5 استفاده کرد.
سیمبندی پنل صوتی
مدار مکالمه و مدار خبر:
هر پنل صوتی از یک مدار مکالمه و یک مدار خبر تشکیل شده است مطابق شکل 20، این مدار ساده به تنهایی کارایی لازم را ندارد زیرا 1- با برداشتن گوشی و دهنی از سر جای خود مدار مکالمه و خبر باید فعال شود.
در صورت توسعه مدار و وجود واحدهای دیگر باید با برداشتن گوشی امکان شنود مکالمات واحدهای دیگر میسر نباشد. این خواسته در پنلهای صوتی قدیمی با کلیدها و به صورت الکترومکانیکی انجام میشد اما امروزه این وسایل کاملا الکترونیکی شدهاند و هنگام نصب و سیمکشی فقط با ترمینالهایی روبه رو هستیم که آنها را سیمکشی میکنیم (شکل 20).

اتصالات پنل:
A: خروجی صدا از پنل به گوشی
B: ورودی صدا از گوشی به پنل
C: سیم مشترک
C: سیم مشترک
D: ورودی صدای زنگ
+ و - : :ورودی تغذیه 12 ولتی
A: ورودی صدا از پنل به گوشی
B: خروجی صدا از گوشی به پنل
D: خروجی صدای زنگ
E و F: دوسر کلید در بازکن
به نکات زیر در سیم کشی دربازکن توجه کنید:
- در تمام پنلهای صوتی و تصویری، در صورت استفاده از بیش از دو ماژول، برای روشن کردن لامپهای پشت پنلهای بعدی از تغذیه کمکی باید استفاده کرد.
- برای اتصال قفل دربازکن، از سیمهای افشان 1/5 یا 2/5 2 استفاده کنید تا به مرور زمان شکسته و قطع نشود.
هر چند شرکتهای سازنده دربازکن صوتی یا تصویری یک مسیر را برای سیمکشی در کاتالوگ وسایل خود، مانند شکل 21 ارائه میدهند. اما هنگام نصب، برای عیبیابی بهتر برای هر واحد مسکونی مسیر سیمکشی و لولهگذاری مستقل و مجزا در نظر گرفته شده است و بهتر است مطابق شکل زیر اجرا شود.


کار عملی (سیمبندی پنل تصویری یک واحدی)
این پنل علاوه بر ارتباط صوتی، امکان ارتباط تصویری را به صورت یک طرفه توسط صاحب خانه فراهم میکند یعنی امکان به نمایش گذاشتن ورودی ساختمان وجود دارد. این امکان توسط یک دوربین ویدئویی که در پنل ورودی ساختمان قرار دارد و نمایشگر گوشی فراهم شده است آن را میتوان به گونهای تنظیم نمود که با فشار دادن کلید زنگ فعال شود و یا پس از برداشتن گوشی آغاز شود انتقال تصویر چند ثانیه پس از قطع ارتباط صوتی بهوسیله گذاشتن گوشی پایان خواهد یافت. مانند حالت صوتی امکان دیدن معمولاً حین یک ارتباط ویدئویی توسط واحدهای دیگر وجود ندارد. به عبارت دیگر اگر واحد غیرمرتبط دکمه تصویر را فشار دهد فقط تصویر فرد را مشاهده میکنید و ارتباط صوتی نخواهد داشت. در زیر اجزای این نوع دربازکن نشان داده شده است که نشاندهنده آن است که لولهکشی و سیمکشی آن با پنل صوتی تفاوت چندانی ندارد.

اتصالات پنل
در پنلها معمولا از یک کانکتور 7 یا 9 پین استفاده میشود که اتصالات آن به ترتیب زیر است و ارتباط آن در شکل 24 دیده میشود.
1- سبز: انتقال صدا، فرمان زنگ به صفحه نمایش و فرمان در بازکن به پنل؛
2- بنفش: اتصال منفی؛
3- قرمز: اتصال مثبت جهت تغذیه پنل؛
4- قهوه ای: سیگنال تصویر؛
- و +: زرد و آبی تغذیه 12 ولتی مدار صوت و دوربین؛
Call: مشکی: سر مشترک شاسیهای زنگ.
L1 و L2: خروجی جهت باز کردن قفل
در پنلهای سری جدید طبق شکل 25 از یک ترمینال برای اتصالات فوق SPK و با تنظیم پتانسیومتر استفاده شده است.
تنظیم صدای بلندگو (SPK) و میکروفون (MIC) پنل نیز امکان پذیر شده است (شکل 25)

برای سیم کشی از داخل واحد به پنل دم در دو راه وجود دارد؛
روش الف) از مانیتور (صفحه نمایش) هر واحد یک کابل مستقیم وارد جعبه کشش یا جعبه اتصالات برده شود و از آن نقطه به دم در هدایت شود. اگر تعداد واحدها از 5 واحد بیشتر باشد از سوئیچ استفاده میشود. در صورتیکه تعداد واحدها از 5 واحد کمتر باشد از روش (ب) استفاده میشود.
روش ب) در ساختمانهای کمتر از 5 واحد، مسیر واحدها معمولاً با یکدیگر موازی شده و به پنل دم در هدایت میشود.
اگر لامپ پشت پنل از نوع نئون بود، تغذیه آن را از قسمت DC تأمین نکنید، در این صورت با قطع و وصل برق اصلی، محافظ تغذیه عمل کرده و تغذیه روشن نخواهد شد، اما اگر پنل از نوع جدید با لامپ پشت پنل LED باشد، جهت پرهیز از سوسو زدن لامپ، بهتر است تغذیه آن از قسمت DC تأمین گردد.
اتصالات صفحه نمایش
برای اتصال صفحه نمایش از کابل مخصوص نشان داده در شکل 26 استفاده میشود رنگ این سیمها به ترتیب زیر است.
1. قرمز - انتقال صدا، فرمان زنگ به صفحه نمایش و فرمان درب بازکن به پنل؛
2. آبی - اتصال منفی؛
3. زرد - اتصال مثبت جهت تغذیه پنل؛
4. سفید - سیگنال تصویر؛
5. قهوهای - سیم زنگ (در صفحه نمایشهای مجهز به سوئیچر داخلی).

ترمینال شماره 1 دارای سه سطح ولتاژ میباشد:
1- فشردن شستی زنگ آن را به Call (سیم مشترک شستیهای زنگ) که با مقاومت کوچکی (470 اهم) به منفی متصل است، وصل میکند. این حالت برای صفحه نمایش به معنای فرمان به صدا درآوردن صدای زنگ است. (صفر ولت)
2- در حالت مکالمه، ولتاژ این ترمینال حدود 8 الی 10 ولت میباشد.
3- فرمان باز کردن قفل به پنل، با بالابردن ولتاژ این ترمینال به بالای 12 ولت توسط صفحه نمایش انجام میگیرد.
به نکات زیر هنگام نصب صفحه نمایش توجه کنید:
1- در سیستم دربازکن تصویری تک واحدی دیپ سوئیچها یا جامپرهای پشت صفحه نمایش را در حالت ON قرار دهید.
2- جهت اتصال صفحه نمایش به سیم برق، حتی الامکان از ترمینال استفاده کنید، تا جدا کردن صفحه نمایش، جهت تعمیرات احتمالی، به سادگی امکان پذیر باشد. همچنین اندازه سیمها را بیش از حد کوتاه نکنید.
3- پس از اتمام کار، طرز استفاده از صفحه نمایش و حافظه را برای کاربر به طور کامل توضیح دهید؛ در شکل 27 سیمبندی یک سیستم دربازکن تصویری یک واحدی مشاهده میشود. در مواقع ضروری میتوانید اتصالات + و - تغذیه را قطع کنید تا تغذیه مورد نیاز پنل از صفحه نمایش تأمین شود. استفاده
از این روش در فواصل طولانی، به دلیل افت ولتاژ، باعث از بین رفتن شفافیت تصویر میشود. بنابراین برای داشتن تصویری صاف و شفاف، حتی در مسافتهای طولانی حتماً از تغذیه مناسب استفاده کنید.
به نکات زیر هنگام نصب سیستم دربازکن تصویری توجه کنید.

1- محل نصب تغذیه را، سر پوشیده و دور از نفوذ باران و آب انتخاب نمایید؛
2- در سیستمهای دربازکن تصویری، جهت ارتباط، همیشه از سیمهای 0/6 فویلدار استفاده کنید و برای جلوگیری از تأثیر نویز روی تصویر، در فواصل بالای 50 متر بهتر است از کابل کواکسیال (آنتن) بهره بگیرید. در این حالت مغزی کابل کواکسیال را به پین 4 (در پنل و صفحه نمایش) و شیلد آن را نیز به پین 2 (در پنل و صفحه نمایش) متصل کنید.
سیمبندی پنل تصویری بالاتر از یک واحد: طرح شماره (1)
در سیستمهای چند واحدی جهت جدا کردن زنگها و متصل کردن صدا و تصویر پنل، تنها به واحد مربوطه، به شرح زیر از سوئیچر استفاده میشود. (در بسیاری از برندها سوئیچر داخلی است).
1- سیمبندی پنل تصویری طرح (1) بالاتر از یک واحد، با استفاده از سوئیچر داخلی: با استفاده از این روش میتوان از سیمکشی سیستم صوتی قبلی بدون هیچ تغییری استفاده کرد. برای سیمکشی تنها به 4رشته به علاوه تعداد واحدها، سیم موردنیاز میباشد. در این حالت دیپ سوئیچها یا جامپرهای پشت صفحه نمایش را در حالت OFF قرار دهید (شکل 28).
هرچند این روش ساده و اقتصادی است، اما برای بیش از 4 واحد، به جهت نویز و از بین رفتن شفافیت تصویر توصیه نمیشود.


سیم بندی پنل تصویری (طرح شماره 1) بالاتر از یک واحد، با سوئیچر مجتمع
برای جلوگیری از پخششدن سیگنال تصویر در واحدها و تأثیر نویز روی تصویر حتی الامکان سعی کنید از سوئیچرهای مجتمع استفاده کنید (شکل 30)

سوئیچرهای مجتمع برای تعداد واحدهای زوج از 2 الی 10 واحد طراحی و ساخته شده است. برای تعداد واحدهای بالاتر میتوان سوئیچر 8 یا 10 واحدی را با انواع دیگر مانند شکل 31 اتصال داد.

هنگام نصب سوئیچر به نکات زیر توجه کنید:
1- سوئیچر را در محلی سر پوشیده به دور از نفوذ آب، به دیوار پیچ نمایید. از نصب نامرتب، روی سقف و آویزان شده، جداً خودداری فرمایید.
2- هنگام نصب سوئیچر برای عیبیابی سادهتر، شماره هر واحد را با برچسب روی سوئیچر مشخص نمایید.
3- میتوانید سیم 2 در تمام صفحه نمایشها را به هم متصل کرده و از یک رشته سیم استفاده کنید!
4- هنگام استفاده از سوئیچر مرکزی، دیپ سوئیچها یا جامپر پشت صفحه نمایشها را در حالت ON قرار دهید. در این حالت سیم پنجم (قهوهای) بلا استفاده است (شکل 32)

سیمبندی پنل تصویری طرح (2)
پنلهای تصویری طرح شماره (2) در دو مدل با سوئیچر داخلی و بدون سوئیچر ارائه میشوند. در واحدهای بالا برای جلوگیری از ازدحام سیمها در پشت پنل، استفاده از مدل بدون سوئیچر بیشتر توصیه میشود. سیمبندی پنلهای بدون سوئیچر طرح شماره (2) مطابق سیمبندی پنلهای طرح شماره (1) میباشد. طرح زیر سیمبندی مدل سوئیچردار را نمایش میدهد.

سیمبندی پنل تصویری مدلهای دیگر
پنلهای تصویری طرحهای دیگر نیز در دو مدل با سوئیچر داخلی و بدون سوئیچر داخلی از یک تا 18 واحد در یک پنل، ارائه میشوند. برای تعداد واحدهای بالاتر میتوانید از پنلهای توسعهدهنده که در دو مدل 16 و 24 واحدی موجود است، استفاده کنید (شکل 34).

سیمبندی این پنلها مشابه دیگر پنلها است. اتصال سیم CALL برای استفاده در درهای هوشمند تعبیه شده است و در حالت عادی کاربردی ندارد (شکل 35)
در هنگام استفاده از پنلهای بیش از 2 واحدی نوع دیگر برای سیستمهای هوشمند، سیم CALL یونیت بالا را به CALL یونیت پایین متصل کنید.

نصب دربازکن کارتی
برای کنترل تردد در انواع پنلهای صوتی یا تصویری، میتوان از ماژولهای کارت خوان استفاده کرد. این ماژولها برمبنای فناوری کارتهای بدون تماس (RFID) عمل میکند، بهطوریکه با نزدیک کردن کارت مجاز به آن قفل برقی، فرمان گرفته و در باز میشود (شکل 36).

طرح قدیم 4 سیم و طرح جدید 7 سیم میباشد. در هر دو مدل سیمهای + و – (قرمز و مشکی) را به + و – تغذیه متصل کنید. سیمهای COM و NO (سیم زرد و سبز در مدل قدیم) را نیز مانند راهنمای زیر در مسیر قفل درباز کن سری نمایید.
برای بازکردن قفل در مواقع اضطراری بهطور دستی، میتوان یک کلید فشاری را به سیمهای OPEN1 و OPEN2 وصل کنید (شکل 37).

نحوه برنامهریزی
1- کارت مستر را جلوی پنل بگیرید. پس از شنیدن بوق تگ یا کارتهای مورد نظر را یکی یکی مقابل پنل بگیرید، صدای بیپ به منزله ثبت آنها میباشد. اگر تگ قبلاً شناخته شده باشد، صدای بیپ ممتد خواهید شنید.
2- برای خاتمه حالت تعریف، کارت مستر را دوباره نشان دهید یا 10 ثانیه صبر کنید تا LED قرمز شود.
3- برای پاککردن کل حافظه، کارت مستر را 10 ثانیه نزدیک به پنل نگه دارید تا ده بار صدای بیپ ممتد شنیده شود. در مدل قدیم کافی است 4 بار کارت را نزدیک پنل ببرید. به تعداد دفعات صدای بیپ شنیده خواهد شد. بعد از دفعه چهارم با قراردادن تگ یا کارت معمولی مقابل پنل حافظه پاک خواهد شد.
نصب حافظه تصویری
برای صفحه نمایشهای «سیاه و سفید» و «رنگی» میتوان از یک حافظه جانبی بهصورت کشویی در کنار صفحه نمایش استفاده کرد که با یک کانکتور 7تایی به آن متصل میشود. (شکل 38)

این دستگاه به ازای هر بار زنگ زدن و یا به صورت دستی یک تصویر از جلوی در را ثبت نموده و بعد از پرشدن حافظه، تصویر اول را حذف و آخرین تصویر گرفته شده را جایگزین مینماید. عکسبرداری دستی با شستی RECORD و فعال کردن حالت اتوماتیک با شاسی AWAY انجام میپذیرد. با استفاده از دکمه TIME وبه کمک دکمه REVIEW، تاریخ و ساعت دستگاه، که روی تصاویر ذخیره شده ثبت میشود، تنظیم میگردد. حافظه مدل سیاه و سفید 32 عکس بوده و با قطع برق نیز پاک میشود، اما حافظه رنگی قابلیت ذخیره 512 عکس رنگی را داشته و با قطع برق نیز عکسها پاک نمیشوند. حافظه رنگی قابلیت نصب بر روی صفحه نمایش سیاه و سفید را دارد. اما بالعکس آن امکان پذیر نیست.
کار عملی (نصب گوشی صوتی اینترکام)
برای داشتن ارتباطی داخلی و همچنین ارتباط صوتی با پنل تصویری و بازکردن در از نقطهای دیگر در واحدهای بزرگ، میتوان از یک صفحه نمایش دیگر یا گوشیهای صوتی استفاده و آن را به صفحه نمایش اصلی مربوطه متصل نمود. (شکل 39)

چنانچه زنگ پنل زده شود، میتوان با هر دو گوشی با پنل ارتباط برقرار کرد و درب را باز نمود. برای ارتباط از گوشی صوتی با صفحه نمایش، گوشی را برداشته و شستی بالائی را فشار میدهیم و بالعکس برای ارتباط از صفحه نمایش با گوشی صوتی، گوشی را برداشته و شستی میانی را فشار میدهیم. هنگام موازی کردن دو صفحه نمایش توجه کنید که اگر یکی از صفحه نمایشها را خاموش کنید، صفحه نمایش دیگر یکسره زنگ خواهد خورد (شکل 40).

کار عملی نیمه تجویزی (سیسستم در باز کن تصویری با پنل کدینگ)
تذکر: کارهای عملی نیمه تجویزی در صورت فراهم بودن تجهیزات و فرصت لازم برای آموزش قابل اجرا خواهد بود.
سیستم دربازکن تصویری با پنل کدینگ هنگامیکه تعداد واحدها زیاد باشد، به جهت زیبایی و سادگی سیمبندی، میتوانید از پنلهای کدینگ استفاده کنید که دارای ویژگیهای زیر بوده و مشابه شکل 41 میباشند.

ویژگیهای سیستم مجهز به کدینگ
1- استفاده از صفحه نمایشهای متداول «سیاه و سفید» و «رنگی» 4 سیم.
2- قابلیت کددهی به هر واحد به طور دلخواه.
3- قابلیت فراخوانی واحدها با صفحه کلید از طریق پنل کدینگ و قابلیت نمایش کدها بر روی پنل.
4- قابلیت باز کردن درب از طریق پنل با استفاده از کد تعیین شده توسط نصاب.
5- قابلیت استفاده از 4 پنل کدینگ به صورت هوشمند.
یک سیستم معمولی شامل پنل کدینگ و دیکودر (به ازای هر 4 واحد یک عدد) و صفحه نمایش میباشد. برای زنگزدن به واحدها، شماره واحد، سپس کلید زنگ (*) را فشار دهید. برای بازکردن در ورودی با استفاده از رمز، کلید زنگ را فشار داده و رمز شش رقمی را وارد کنید. د رصورت خطا، کلمه Err و در صورت باز شدن در، Pass نمایش داده میشود.
A: قرمز - صدا
G: آبی - اتصال منفی
P: آبی - اتصال منفی
V: سفید - سیگنال تصویر
A: سبز - صدا
G: مشکی - اتصال منفی
V: زرد - سیگنال تصویر
AA: آبی - خط اول اطلاعات
BB: قهوه ای - خط دوم اطلاعات
با یک اتصال دهنده 5 سیمه، اتصالات پنل را به ورودی دیکودر اول متصل کرده و از خروجی آن نیز به دیکودرهای بعد ببرید. خروجیهای P ،G ،A و ٰV هر دیکودر را به پایههای 1 و 2 و 3 و 4 هر صفحه نمایش متصل کنید. جهت دریافت با کیفیت بهتر، تا حد ممکن دیکودرها را بهصورت متمرکز و در یک باکس قرار دهید و مخصوصاً در مسافتهای طولانی، سیگنال تصویر را توسط کابل کواکسیال (مغزی به V، شیلد به G) به دیکودرها متصل کنید. (شکل 42)

برای مسافتهای بیش از 100 متر یا بیش از 20 واحد، از تقسیمکنندههای تصویر، جهت بهبود کیفیت سیگنال تصویر استفاده میشود.
تعیین شماره واحدها در دیکودر
جهت برنامهریزی و تعیین شماره هر واحد، روی دیکودرها میتوانید از پروگرمر مخصوص یا از پنل خود دستگاه استفاده کنید. (جدول 2)
1) برنامهریزی با استفاده از پروگرمر دیکودر را از سیمکشی ساختمان جدا کرده و J1 را در حالت Program قرار دهید. سپس ترمینالهای پروگرمر (تغذیه، دیتا و کدگذاری) را به آن متصل کرده و آن را روشن کنید. حالا شماره واحد مورد نظر، از یک تا 4 رقمی، را وارد کرده و کلید * را فشار دهید (مثلاً *+101). LED قرمز روشن میشود و LED سبز 6 بار چشمک میزند. بعد از خاموش شدن LED قرمز میتوانید شروع به برنامهریزی پورت دیگر کنید. جهت اطمینان از صحت کددهی، با شمارهگیری واحد، LEDJ1 را در حالت نرمال قرار دهید. (شکل 43)

توضیح | LED سبز | J1 در دیکودر |
---|---|---|
صحت برنامه ریزی | 6 بارچشمک | برنامه ریزی (Program) |
خطا | خاموش | |
J1 در حالت عادی است. | یک بار چشمک | |
J1 در حالت برنامه ریزی است. | 6بار چشمک | عادی (Normal) |
خطا | خاموش | |
صحیح | یک بار چشمک |
هنگام کددهی به سیستمهای دارای کدینگ به نکات زیر توجه کنید:
پس از 40 الی 50 بار کددهی، پروگرمر را باید با تغذیه مناسب یا مثلاً یک تغذیه 12 ولتی شارژ نمایید. برای شارژ از سیم سفید برای مثبت و از سیم مشکی برای منفی استفاده کنید.
2) برنامهریزی با استفاده از پنل ورودی ترمینال دیکودر (Input) مربوطه را قطع و صفحه نمایشهای متصل به آن را نیز خاموش یا قطع کنید. بعد از گذاشتن J1 در حالت Program، کابل ورودی را مجدداً وصل کنید.حالا صفحه نمایش اول را به CN1 وصل کرده و شماره واحد مورد نظر خود را از کی تا 4 رقمی توسط پنل وارد و کلید زنگ را فشار دهید. مث الً (+101) در صورت صحیح بودن عملکرد، صفحه نمایش مورد نظر بدون تصویر 6 بار زنگ میخورد اگر شماره تکراری باشد صفحه نمایش تنها یکبار زنگ خواهد خورد.
صفحه نمایش اول را خاموش یا جدا کنید و صفحه نمایش دوم را به ترمینال دیکودر (CN2) وصل کنید و مرحله کددهی را برای این صفحه نمایش نیز تکرار کنید. به همین روش سایر صفحه نمایشها را نیز میتوانید کددهی کنید. در پایان پس از قطع کابل ورودی جامپر J1 را در حالت کارکرد عادی (Normal) قرار دهید.
و سپس کابل ورودی ترمینال دیکودر (Input) را وصل کنید.
جامپر J2 در همه دیکودرها به جز آخرین دیکودر، برداشته میشود.
عیوب رایج دربازکنهای تصویری
عیب | علت |
---|---|
پنل کلاً خاموش است. | ولتاژ DC منبع تغذیه راچک کنید و مطمئن شوید این ولتاژ به پنل نیز میرسد. |
هیچ واحدی در را باز نمیکند. | ولتاژ AC منبع تغذیه را چک کنید. از سالم بودن قفل اطمینان حاصل کنید. اگر با اتصال L1 به L2 قفل عمل میکند، رله دربازکن برد پنل را بررسی کنید. |
تصویر تمام واحدها موجدار است. | مسیر سیمکشی از کنار سیمکشی برق رد شده است. خازن صافی منبع تغذیه نشتی پیدا کرده و باید تعویض شود. |
صدا نداریم، زنگ نمیخورد و قفل هم عمل نمیکند. | قطعی در سیم شماره یک. سیم شماره 2 در پنل قطعی دارد. |
صدای همه واحدها نویز دارد. | مسیر سیمکشی از کنار سیمکشی برق رد شده است. میکروفن پنل خراب است. |
پنل سوت میکشد. | میکروفن از جای خود خارج شده یا شل شده است. |
صدای همه واحدها از پنل به داخل ضعیف یا قطع است. | میکروفن پنل خراب است. اشکال در برد پنل. |
صدا از داخل به پنل ضعیف یا قطع است. | اشکال در برد پنل. اشکال در بلندگوی پنل. |
تمام واحدها یکسره زنگ میخورد. | اشکال در برد پنل (دیود زنر 10 ولتی سوخته است.) |
ارتباط صوتی برقرار اما تصویر تمام واحدها قطع است. | سیم شماره 4 قطعی دارد. اشکال در دوربین پنل است. |
روی تصویر تمام واحدها خطوط عمودی داریم. | اشکال در دوربین پنل است. |
تصویر تمام واحدها برفک و نویز شدید دارد. | اشکال در دوربین پنل است. |
کیفیت تصویر همه واحدها نویز دارد و تار است. | استفاده از سوئیچر تک در بالاتر از 4 واحد. استفاده از سیمکشی نازک قدیمی (سیم توصیه شده: 0/6 فویلدار) |
با باز کردن در، تصویر برای لحظهای جمع میشود. | استفاده از خروجی DC به جای AC برای قفل و لامپهای پنل |
صفحه نمایش خاموش است. | کلید on /off در حالت off و خاموش است. تغذیه صفحه نمایش سوخته است. |
گوشی یک صفحه نمایش سوت میکشد. | میکروفن از جای خود خارج شده یا لق شده است. |
صدای زنگ یک صفحه نمایش قطع است. | قطعی سیم یا سوختگی بلندگوی گوشی است. خرابی برد صوت صفحه نمایش است. |
صفحه نمایش بعد از 90 ثانیه خاموش نمیشود و یکسره روشن است. | اشکال در برد صوت صفحه نمایش است. |
صدا و زنگ داریم اما یک صفحه نمایش در را باز نمیکند. | شاسی درازکن صفحه نمایش خراب است یا دکمه آن گیر کرده است. سیم شماره 4 قطعی دارد. جامپر دوتائی پشت صفحه نمایش متصل نشده است. |
صدا و زنگ داریم اما یک صفحه نمایش تصویر ندارد. | اشکال در ماژول تصویر است. اشکال در برد صوت صفحه نمایش است. پس از کددهی دیکودرها، کد پنل تغییر داده شده است. کد پنل با کد پروگرمر یکسان نیست. |
با فشار شستی زنگ یک واحد، زنگ سایر واحدها به صدا درمیآید. | سوئیچ معیوب است. روکش سیمها خراب و اتصالی دارند. مانیتور خراب است. |
تمرین (صفحه 49 کتاب درسی)
با فراگیری این واحد یادگیری میتوانید بعضی از عیوب مهم دربازکنهای تصویری را تشخیص و با شایستگی لازم نسبت به رفع آن اقدام کنید. جدول زیر را تکمیل نمایید.
عیب اتفاق افتاده | علت عیب از نظر شما |
---|---|
کیفیت تصویر صفحه نمایش معیوب است. | |
ارتباط صوتی برقرار بوده ولی تصویر واحدها قطع است. | |
با فشار شستی زنگ دم در واحدهای دیگر نیز مطلع میشوند. | |
صدای نویز شدید در گوشی واحدها شنیده میشود. | |
صفحه نمایش یکسره روشن است. |
عیوب رایج دربازکنهای صوتی
عیب | علت |
---|---|
سیستم کلاً خاموش است. | ولتاژ تغذیه را چک کنید و مطمئن شوید این ولتاژ به پنل نیز میرسد. |
هیچ واحدی در را باز نمیکند | ولتاژ AC تغذیه را چک کنید. از سالم بودن قفل اطمینان حاصل کنید. اگر با اتصال سیمهای E به F قفل عمل میکند، کلید دربازکن گوشیها را بررسی کنید. |
صدا از پنل به داخل قطع است. | سیم A قطع است. میکروفن پنل خراب است. میکروفن پنل خراب است. اشکال در یونیت صوت پنل. |
صدا از داخل به پنل قطع است. | سیم B قطع است. بلندگوی پنل قطع یا سوخته است. اشکال در برد صوت گوشی |
هیچ یک از واحدها زنگ نمیخورد. | خروجی D را در تغذیه یا یونیت صوت، با یک بلندگو چک کنید. |
صدا از پنل به یک گوشی قطع است. | بلندگوی گوشی قطع شده یا سوخته است. اشکال در برد صوت گوشی |
صدا از یک گوشی به پنل قطع است. | میکروفن گوشی قطع شده یا سوخته است. اشکال در برد صوت گوشی |