درسنامه آموزشی فصل چهارم ریاضی کلاس هشتم با پاسخ درس 4: معادله
فعّالیت (صفحهٔ 64 کتاب درسی)
1- حاصل جمع پنج عدد متوالی طبیعی 65 شده است. عدد وسط چه عددی است؟
پنج دانش آموز این مسئله را با راهبردهای مختلف حل کردهاند. راه حل هر کدام را کامل کنید و توضیح دهید.
راه حل سمیه: راهبرد حدس و آزمایش
حاصل جمع |
عدد پنجم |
عدد چهارم |
عدد سومعدد دوم |
عدد دوم |
عدد اول |
35 |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
45 |
11 |
10 |
9 |
8 |
7 |
65 |
15 |
14 |
13 |
12 |
11 |
راه حل فریده: راهبرد رسم شکل
راه حل فهیمه: راهبرد روشهای نمادین
عدد وسطی را در تساوی بالا مشخص کنید. $5...+10=65$
راه حل مهدیه: راهبرد تشکیل معادله
$5x+10=65$
راه حل فرشته: راهبرد تشکیل معادله
تفاوت راه حلهای فرشته و مهدیه را توضیح دهید.
مهدیه اولین عدد را x در نظر گرفته است و فرشته عدد سط را x در نظر گرفته است.
2- مهدیه با توجه به آنچه سال گذشته آموخته بود، معادلهٔ خود را به صورت زیر حل کرد:
معلم راه حل مهدیه را به صورت زیر خلاصه کرد. توضیح دهید در این روش معنی پیکانها چیست؟
3- با توجه به سؤال بالا، روش حل معادله را توضیح دهید؛ سپس معادلههای دیگر را به همین ترتیب حل کنید.
$2x-3=x+5$
$2x-x=5+3$
$x=8$
$3x-1=x-7$
$3x-x=-7+1$
$2x=-6$
$x=\frac{-6}{2}=-3$
$2(x-1)=3(x+4)$
$2x-2=3x+12$
$2x-3x=+12+2$
$-1x=+14$
$x=\frac{+14}{-1}=-14$
کار در کلاس (صفحهٔ 65 کتاب درسی)
معادلههای زیر را حل کنید.
$5(x-2)=8$
$5x-10=8$
$5x=8+10$
$5x=+18$
$x=\frac{+18}{5}$
$x+4=16$
$x=16-4$
$x=12$
$4x-3=2x-1+5x$
$4x-2x-5x=-1+3$
$-3x=+2$
$x=\frac{+2}{-3}=-\frac{2}{3}$
$1-2x=-(x-1)+2$
$1-2x=-x+1+2$
$-2x+x=+1+2-1$
$-1x=+2$
$x=\frac{+2}{-1}=-2$
$2(x-1)=3(1-x)$
$2x-2=3-3x$
$2x+3x=3+2$
$5x=5$
$x=\frac{5}{5}=1$
$2x-3(1-x)=0$
$2x-3+3x=0$
$2x+3x=0+3$
$5x=3$
$x=\frac{3}{5}$
فعّالیت (صفحهٔ 66 کتاب درسی)
1- معادلهٔ زیر را دو دانش آموز حل کردهاند. راه حل آنها را توضیح دهید. ویژگیهای هر کدام از روشها را بگویید و در کلاس با یکدیگر در این باره گفتوگو کنید.
راه حل یگانه
$\frac{1}{2}x-\frac{1}{3}=\frac{5}{6}$
$\frac{1}{2}x=\frac{5}{6}+\frac{1}{3}$
$\frac{1}{2}x=\frac{7}{6}$
$x=\frac{\frac{7}{6}}{\frac{1}{2}}=\frac{14}{6}$
$x=\frac{7}{3}$
راه حل یکتا
$\frac{1}{2}x-\frac{1}{3}=\frac{5}{6}$
$6\times (\frac{1}{2}x-\frac{1}{3})=6\times \frac{5}{6}$
$6\times \frac{1}{2}x-6\times \frac{1}{3}=6\times \frac{5}{6}$
$3x-2=5$
$3x=7$
$x=\frac{7}{3}$
چرا یکتا عدد 6 را برای ضرب کردن انتخاب کرده است؟ زیرا به تمام مخرجها بخشپذیر است.
2- دو دانش آموز کسر $\frac{x+3}{2}$ را به صورت زیر در ٦ ضرب کردهاند. کدام یک اشتباه کرده است؟ اشتباه او را توضیح دهید.
$6\times (-\frac{x+3}{2})=-3x-9$
علامت منفی را در عدد دوم ضرب نکرده است. $6\times (-\frac{x+3}{2})=-3x+9$
یعنی قبل از اینکه 6 را در دو عدد صورت ضرب کنیم، باید علامت منفی را در دو عدد ضرب کنیم.
$\frac{-6x-18}{2}=\frac{\cancel{2}(-3x-9)}{\cancel{2}}=-3x-9$
کار در کلاس (صفحهٔ 66 کتاب درسی)
معادلههای زیر را حل کنید.
$\frac{2}{3}x-\frac{1}{2}=\frac{1}{6}$
$6\times (\frac{2}{3}x-\frac{1}{2}=\frac{1}{6})$
$4x-3=1$
$4x=1+3$
$4x=4$
$x=\frac{4}{4}=1$
$\frac{3}{5}x-\frac{1}{2}=\frac{3}{4}$
$20\times (\frac{3}{5}x-\frac{1}{2}=\frac{3}{4})$
$12x-10=15$
$12x=15+10$
$12x=25$
$x=\frac{25}{12}$
$-\frac{6}{25}x-\frac{4}{15}=\frac{8}{3}$
$75\times (-\frac{6}{25}x-\frac{4}{15}=\frac{8}{3})$
$-18x-20=200$
$-18x=200+20$
$-18x=220$
$x=\frac{220}{-18}$
$\frac{x+1}{2}=\frac{x+2}{3}$
$6\times (\frac{x+1}{2}=\frac{x+2}{3})$
$3x+3=2x+4$
$3x-2x=+4-3$
$1x=+1$
$x=\frac{1}{1}=1$
تمرین (صفحهٔ 67 کتاب درسی)
1- معادلههای زیر را حل کنید.
$-\frac{3}{8}x+5=\frac{1}{6}$
$24\times (-\frac{3}{8}x+5=\frac{1}{6})$
$-9x+120=4$
$-9x=4-120$
$-9x=-116$
$x=\frac{-116}{-9}=+\frac{116}{9}$
$\frac{5}{12}x-\frac{7}{18}=2$
$36\times (\frac{5}{12}x-\frac{7}{18}=2)$
$15x-14=72$
$15x=72+14$
$15x=86$
$x=\frac{86}{15}$
$4x+\frac{2}{7}=\frac{3}{2}x$
$14\times (4x+\frac{2}{7}=\frac{3}{2}x)$
$56x+4=21x$
$+4=-25x$
$x=\frac{+4}{-25}=-\frac{4}{25}$
$2x-\frac{2}{3}=5x+3$
$3\times (2x-\frac{2}{3}=5x+3)$
$6x-2=15x+9$
$6x-15x=+9+2$
$-9x=11$
$x=\frac{11}{-9}=-\frac{11}{9}$
$1-\frac{x+1}{2}=\frac{1}{3}$
$6\times (1-\frac{x+1}{2}=\frac{1}{3})$
$6-3x-3=2$
$-3x=2-6+3$
$-3x=-1$
$x=\frac{-1}{-3}=+\frac{1}{3}$
$\frac{1}{2}-\frac{2x-1}{4}=\frac{3}{4}$
$4\times (\frac{1}{2}-\frac{2x-1}{4}=\frac{3}{4})$
$2-2x+1=3$
$-2x=3-2-1$
$-2x=0$
$x=\frac{0}{-2}=0$
2- عرض مستطیلی 5 سانتی متر و محیط آن 24 سانتی متر است. طول این مستطیل چقدر است؟
$=24$ محیط
$5+5+x+x=24$
$2x+10=24$
$2x=24-10$
$2x=14$
طول $x=\frac{14}{2}=7$
3- هفت برابر عددی به اضافهٔ 4 مساویِ 58 است. آن عدد چند است؟
$=x$ عدد مورد نظر
$7x+4=58$
$7x=58-4$
$7x=54$
$x=\frac{54}{7}$
4- حاصل جمع سه عدد متوالیِ طبیعی 27 شده است. کوچکترین این عددها را پیدا کنید.
$8$ <===> $=x$ اولین عدد
$8+1=9$ <===> $=x+1$ دومین عدد
$8+2=10$ <===> $=x+2$ سومین عدد
$x+x+1+x+2=27$
$3x+3=27$
$3x=27-3$
$3x=24$
$x=\frac{24}{3}=8$
5- از پنج برابر عددی 3 تا کم کردیم، عدد 17 به دست آمد. آن عدد چند است؟
$=x$ عدد مورد نظر
$5x-3=17$
$5x=17+3$
$5x=20$
$x=\frac{20}{5}=4$
6- اگر مربع عددی به آن عدد اضافه شود، عدد حاصل، 42 خواهد بود. کدام یک از اندازههای زیر میتواند مقدار آن عدد باشد؟
به جای x عددهای مورد نظر را قرار داده و جوابها را بررسی میکنیم.
$=x$ عدد مورد نظر
$={{x}^{2}}$ مربع عدد مورد نظر
${{x}^{2}}+x=42$
الف) 42
نادرست ${{42}^{2}}+42=1764+42=1806$
ب) 14
نادرست ${{14}^{2}}+14=196+14=210$
ج) 6-
نادرست ${{(-6)}^{2}}+(-6)=36+(-6)=30$
د) 7-
درست ${{(-7)}^{2}}+(-7)=49+(-7)=42$
ه) 5
نادرست ${{(-5)}^{2}}+(-5)=25+(-5)=20$
7- پدری 45 سال دارد. دو فرزند او 9 و 14 سالهاند. پس از چند سال سن پدر با مجموع سن فرزندانش برابر میشود؟
$=x$ تعداد سالهای سپری شده
$=45+x$ سن پدر بعد از سپری شدن چند سال
$=9+x$ سن فرزند اول بعد از سپری شدن چند سال
$=14+x$ سن فرزند دوم بعد از سپری شدن چند سال
$45+x=9+x+14+x$
$1x-1x-1x=9+14-45$
$-1x=-22$
$x=\frac{-22}{-1}=+22$
8- در درس علوم یاد گرفتید که کار انجام شده با مقدار نیرو در اندازهٔ جابه جایی برابر است.
این رابطه را با تساوی $W=F.d$ نشان میدهیم. اگر کار انجام شده 12 و مقدار نیرو 4 باشد، مقدار جابه جایی را حساب کنید.
W: کار انجام شده / F: مقدار نیرو / d: جابهجایی
$W=F\times d$
$12=4\times d$
$d=\frac{12}{4}=3$
9- با توجه به شکل، معادله تشکیل دهید و مقدار مجهول را بیابید.
زاویههای روبرو در متوازیالاضلاع مساویند
$2y-10=3y-70$
$2y-3y=-70+10$
$-1y=-60$
$y=\frac{-60}{-1}=+60$
ضلعهای روبرو در متوازیالاضلاع مساویند.
$x+4=2x-3$
$x-2x=-3-4$
$-1x=-7$
$x=\frac{-7}{-1}=+7$
مرور فصل 4 (صفحهٔ 68 کتاب درسی)
مفاهیم و مهارتها
در این فصل اصطلاحات زیر به کار رفتهاند مطمئن شوید که میتوانید با جملههای خود، آنها را توصیف کنید و برای هر کدام مثالی بزنید.
- جملههای متشابه
- معادله
- تجزیه کردن (تبدیل به ضرب)
در این فصل، روشهای اصلی زیر مطرح شدهاند، با یک مثال هر کدام را توضیح دهید و در دفتر خود خلاصهٔ درس را بنویسید.
- تبدیل عبارت جبری به عبارت کلامی و برعکس
- ساده کردن یک عبارت جبری با جمع جملههای متشابه
- ضرب جمله در پرانتز
- پیدا کردن مقدار عددی یک عبارت
- تبدیل یک عبارت به ضرب
- بیان رابطهٔ جبری برای الگوهای مساحت و محیط و…
- ضرب جمله در جمله
- ضرب پرانتز در پرانتز
- حل معادلههای کسری
کاربرد
موضوعهای این فصل علاوه بر کاربردهایی که در ریاضی دارد به شما در حل مسئلههای روزمره نیز کمک میکند. شما با تشکیل معادله و حل آن میتوانید مسائل زیادی را حل کنید؛ به همین ترتیب، میتوانید در سایر درسها، مثل علوم، نیز از رابطهها و معادلههای جبری استفاده کنید.
تمرین ترکیبی (صفحهٔ 68 کتاب درسی)
1- عبارت جبری زیر را ساده کنید.
${{a}^{2}}+2ab+{{b}^{2}}-{{a}^{2}}+2ab-{{b}^{2}}=+4ab$${{(a+b)}^{2}}-{{(a-b)}^{2}}=$
مقدار عددی عبارت حاصل را به ازاء $a=2$ و $a=-2$ به دست آورید.
$+4\times 2\times [-2]=-16$
2- معادلههای زیر را حل کنید.
$\frac{x-1}{2}-\frac{x+1}{3}=\frac{1}{6}$
$6\times (\frac{x-1}{2}-\frac{x+1}{3}=\frac{1}{6})$
$3x-3-2x-2=1$
$3x-2x=1+2+3$
$1x=6$
$x=\frac{6}{1}=6$
$2x-1=3(x-1)$
$2x-1=3x-3$
$2x-3x=-3+1$
$-1x=-2$
$x=\frac{-2}{-1}=+2$