قلمرو زبانی: «الف» در ملکا ندا است / ملکا: پادشاه، صاحب ملک، جمع ملوک / مَلَک: فرشته / مُلک: قلمرو / مِلک: آنچه در تصرف کسی است. / ذکر: یادکردن، در اینجا ستایش / «ی» در پاکی و خدایی «ی» اسنادی است / «و» ربط است نه عطف / خدایی، راه نمایی: قافیه / ـَ م: [الف) که تو راهنمای من هستی (مضاف الیه)، ب) که تو راه را به من می‌نمایی (متمم)] / که: حرف ربط (پیوند وابسته ساز) / و: حرف ربط (پیوند هم‌پایه ساز) / خدایی (خدا هستی) / شیوه بلاغی در جمله پنجم (تقدم فعل بر متمم)
قلمرو ادبی: استعاره: ملکا: استعاره از خداوند (خداوند به پادشاه سرزمینِ وجود تشبیه شده است). / تلمیح: بیت یادآور سوره حمد است./ ملکا: تلمیح به مالک یوم الدین / مصرع دوم تلمیح به آیه: اهدنا الصراط المستقیم
قلمرو فکری: خداوندا، تو را ستایش می‌کنم که پاک و منزه هستی. و بارالهی جز راهی که تو به من نشان می‌دهی، راه دیگری نمی‌روم.

قلمرو زبانی: واژهٔ «همه» در این بیت «قید» است و به معنای «فقط» به کار رفته است -درگاه آستان، پیشگاه، جلو در / فضل: بخشش، احسان، نیکویی، کمال / پوی: از مصدر «پوییدن»: دویدن به شتاب رفتن، به هر سو رفتن و جست‌وجو کردن / جویم و پویم: فعل مضارع / سزایی: سزاوار و شایسته هستی / «ی» فعل مخفف اسنادی است. / توحید: به یگانگی خدا، ایمان آوردن.
قلمرو ادبی: جناس: گاهی شاعر برای غنی‌تر کردن موسیقی شعر، علاوه بر قافیه‌های پایانی از قافیه‌های میانی استفاده می‌کند. جویم، پویم، گویم / تلمیح: ایاک نعبد و ایاک نستعین / همه توحید تو گویم: قل هو الله احد
قلمرو فکری: فقط به درگاه تو روی می‌آورم و فقط در جست‌وجوی احسان و نیکویی تو هستم. فقط تو را به یگانگی می‌ستایم، زیرا تنها تو شایسهٔ یگانگی هستی. با بیت «تنها تویی که هستی و غیر تو هیچ نیست / ای هر چه هست و نیست به تنهاییت گوا» از شهریار ارتباط معنایی دارد.

قلمرو زبانی: حکیم: صاحب حکمت، دانا / کریم: صاحب کرم، بخشنده / رحیم: در زبان عربی، صیغه مبالغه است و بر بسیاری دلالت می‌کند / ثنا: ستایش، حمد، درود، سپاس [هم آوا با سنا: نور و روشنایی] / نماینده: نشان دهنده، نشانه، نماد / حکیم، عظیم، کریم، رحیم از نام‌های خداوند
قلمرو ادبی: واج آرایی مصوت «ی» / تکرار صفات خداوند / تلمیح به اسامی خداوند (هوالعظیم و رحیم و کریم) مفهوم بیت در آیهٔ «الحمدالله رب العالمین و الرحمن الرحیم» آمده است.
قلمرو فکری: تو دانا، بزرگ، بخشنده و مهربان هستی، تو آشکار کننده و عامل فضل و بخششی. تو شایسته ستایش هستی.

قلمرو زبانی: شِبه: جمع آن «اشباه» به معنی شبیه، مانند، نظیر [هم آوا با «اشباح»] / وهم: تصور، گمان، پندار، خیال
قلمرو ادبی: تلمیح به حدیثی از حضرت علی (کسی که همت‌های دور پرواز او را درک نکنند و عقل‌های زیرک به کُنه آن نرسند.) / مصرع دوم تلمیح به آیهٔ «الله الذی لیس کمثله شی» / فهم و وهم: جناس ناهمسان اختلافی / بیت آرایهٔ موازنه نیز دارد.
قلمرو فکری: تو را نمی‌توان توصیف کرد؛ زیرا در فهم ما انسان‌ها نمی‌گنجی و نمی‌توانی کسی را به تو مانند کرد؛ زیرا تو از خیال و تصور ما بیرون هستی.

قلمرو زبانی: همه: در این بیت «سراسر و سراپا» معنی می‌شود (قید) / عِزّ: عزیز شدن، ارجمندی [متضاد: ذُل] / عزیز از صفات خداوند / جلال: بزرگواری، شکوه [از صفات خداوند که به مقام کبریایی او اشاره دارد] / علم: در اصطلاح حکما حصول صورت شیء است در عقل / یقین: بی‌شبهه و شک بودن. امری که واضح و ثابت شده باشد. / سرور: شادی، شاد گردانیدن / جلال: بزرگی، عزت، شکوه، بزرگواری / یقین: امری که واضح و ثابت باشد / جود: بخشش، عطا، جوانمرد / جزا: پاداش، سزا، مزد
قلمرو ادبی: تناسب (مراعات نظیر: عز و جلال / تلمیح: مصراع اول به دو صفت عظمت و حکمت الهی اشاره دارد. (ذوالجلال و الاکرام). / مصرع دوم تلمیح است (الله نور السماوات و الارض) / واج آرایی مصوت «ی»
قلمرو فکری: خدایا، تو سراسر بزرگی، ارجمندی، دانایی و حقیقت هستی. تو سراسر نور و شادی هستی و بخشنده و پاداش دهنده هستی. به قدرت مطلق خداوند اشاره دارد.

قلمرو زبانی: همه: صفت مبهم است زیرا همراه اسم آمده است / بکاهی: از «مصدر کاستن»: کم کنی / فزایی: بیفزایی، افزون نمایی
قلمرو ادبی: جناس ناهمسان اختلافی: غیب و عیب / تضاد: بکاهی و افزایی - کمی و بیشی / تلمیح: همه غیبی تو بدانی (الله عالم الغیب و الشهادة = علام الغیوب) / همه عیبی تو بپوشی: ستار العیوب / مصراع دوم: تلمیح به آیهٔ (تعز من تشاء و تذل من تشاء) هرکس را که بخواهد عزت می‌دهد و هرکس را که بخواهد، خوار می‌گرداند و نیز (علی کل شیء قدیر)
قلمرو فکری: خدایا، تو همهٔ عیب‌ها را می‌دانی و همهٔ عیب‌ها را می‌پوشانی و همهٔ کم و زیاد شدن‌ها به دست توست.

حکیم سنایی غزنوی