سرزمین پهناور ایران از گذشته‌های بسیار دور محل زندگی انسان‌ها بوده است.

آثار به‌دست آمده از کاوش‌های باستان شناسی نشان می‌دهد که حدود ده هزار سال پیش در ایران سکونتگاه‌هایی وجود داشته است، به همین جهت ایران در جهان، به عنوان سرزمینی کهن شناخته شده است.

آثار تاریخی به جا مانده، میراث فرهنگی هستند و باید از آنها محافظت کنیم.

هر یک از این موارد، نمونه‌هایی از میراث فرهنگی هستند.

چه کسانی گذشته را مطالعه می‌کنند؟

علم تاریخ عبارت است از مطالعهٔ زندگی انسان‌ها در گذشته. آشنایی با گذشته به ما کمک می‌کند تا زمان حال را بهتر بفهمیم. ما از مطالعهٔ رویدادها و زندگیِ مردمان گذشته می‌توانیم عبرت بگیریم و از تجربه‌های آنها در زندگی امروز استفاده کنیم.

به کسانی که دربارهٔ زندگی انسان‌ها و رویدادهایی که در گذشته اتفاق افتاده، مطالعه و تحقیق می‌کنند، مورّخ می‌گویند.
مورّخان در مطالعات خود از منابع مختلفی مثل کتاب‌ها و نوشته‌ها یا کتیبه‌ها، ابزارها و وسایل زندگی، بناها، سکه‌ها، سلاح‌ها، سنگ‌نگاره‌ها و هر چیزی که از گذشته باقی مانده است، استفاده می‌کنند.
آنها سعی می‌کنند شواهد و مدارک به جای مانده را با دقت بررسی کنند تا به واقعیت آنچه در گذشته رخ داده، پی ببرند و آن‌گاه نظر خود را دربارهٔ یک موضوع تاریخی بگویند.
گاهی ممکن است مورّخان با دست یافتن به شواهد و مدارک جدید، تغییراتی در نظرات خود بدهند.
مورّخان در کار خود از یافته‌ها و نتایج مطالعات «باستان شناسان» نیز استفاده می‌کنند.
بعضی از آثار تاریخی مربوط به زمان‌های بسیار دور، در دل خاک قرار دارند. به همین علت باستان‌شناسان ابتدا با مشاهدهٔ ویرانه‌ها و خرابه‌ها یا مطالعهٔ منابع تاریخی حدس می‌زنند که در یک منطقه، آثار باستانی وجود دارد. سپس به جست‌وجو و حفّاری در آن منطقه می‌پردازند و در هر مرحله از ابزار خاصی استفاده می‌کنند.
باستان‌شناسان با حوصله، آثار موجود در دل خاک را بیرون می‌آورند و هنگامی که خاک‌ها را لایه برداری می‌کنند، به هر شیئی که برخورد می‌کنند، معمولاً همان موقع از آن عکس و فیلم تهیه می‌کنند. چرا؟

پرسش‌های مهم

مورّخان معمولاً کار خودشان را با پرسش‌هایی دربارهٔ گذشته آغاز می‌کنند. آنها می‌خواهند دربارهٔ اشخاص یا رویدادهای یک دورهٔ زمانی چیزهایی بدانند. مورّخان ممکن است دربارهٔ یک موضوع، اطلاعاتی داشته باشند، اما چیزهایی هم برای آنها نامعلوم باشد. در هر حال، آنها پرسش‌هایی را طرح و سپس درباره آنها تحقیق می‌کنند تا پاسخ‌های احتمالی آنها را پیدا کنند.

برای مثال، به این پرسش‌های تاریخی توجه کنید.
- چه چیزی اتّفاق افتاده است؟
- چه کسی یا چه کسانی در این واقعه شرکت داشته‌اند؟
- در چه زمانی اتّفاق افتاده است؟
- علت یا علت‌های این رویداد چه بوده است؟
- در کجا این اتّفاق رخ داده است؟
- چگونه می‌توان از این موضوع برای حال و آینده استفاده کرد؟

موزه‌ها

در همهٔ کشورها برای حفظ و نگهداری آثار تاریخی با ارزش و میراث فرهنگی، مکان‌هایی به نام موزه وجود دارد.
موزه‌ها انواع مختلف دارند.
در کشور ما نیز موزه‌های گوناگونی در شهرهای مختلف تأسیس شده است.
موزه‌ها علاوه بر نگهداری آثار تاریخی، این آثار را به نمایش می‌گذارند به طوری که همهٔ مردم با رفتن به موزه، می‌توانند آنها را مشاهده کنند تا از چگونگی زندگی مردم در زمان‌های مختلف آگاه شوند.
همچنین، موزه‌ها مکان‌های مناسبی برای افرادی هستند که در رشته‌های مختلف مثل تاریخ، هنر، معماری، باستان‌شناسی و... مطالعه و تحقیق می‌کنند.

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی

یکی از اهداف مهم این وزارتخانه، معرفی فرهنگ و تمدن گرانبهای ایرانی - اسلامی کشورمان است. این وزارتخانه فعالیت‌های مختلفی را در زمینه حفظ و احیای میراث طبیعی و فرهنگی و صنایع دستی کشور، انجام می‌دهد. البته همه ما نیز، باید با شناخت و معرفی فرهنگ مادی و معنویِ پربار خویش و حمایت از آن، به این وظیفه کمک نماییم.