بار الکتریکی: ویژگی ذره‌ها که می‌تواند مثبت، منفی یا خنثی باشد.

بار الکتریکی: زبان مخفی طبیعت

ذرات سازنده و بار آنها

همه‌ی مواد از اتم ساخته شده‌اند و هر اتم خود از ذرات ریزی تشکیل شده است. بار الکتریکی دقیقاً به این ذرات بنیادی وابسته است.

در یک اتم عادی و پایدار، تعداد پروتون‌ها (بارهای مثبت) و الکترون‌ها (بارهای منفی) دقیقاً برابر است. به همین دلیل، اتم از نظر الکتریکی خنثی است. وقتی این تعادل به هم بخورد، مثلاً یک اتم یک یا چند الکترون از دست بدهد یا به دست آورد، تبدیل به یک ذره‌ی باردار به نام یون^[۴] می‌شود.

قانون طلایی جذب و دفع

نیرویی که بین بارهای الکتریکی وجود دارد، یکی از قوی‌ترین قوانین طبیعت را دنبال می‌کند. این قانون بسیار ساده اما قدرتمند است:

می‌توانید این قانون را در زندگی روزمره تجربه کنید. وقتی موهای خود را با یک شانه‌ی پلاستیکی شانه می‌زنید، در اثر مالش، الکترون‌ها از موهای شما به شانه منتقل می‌شوند. شانه که الکترون اضافی گرفته، بار منفی پیدا می‌کند و موهای شما که الکترون از دست داده‌اند، بار مثبت. از آنجایی که بارهای همنام همدیگر را می‌رانند، تارهای مو که همگی مثبت شده‌اند، از یکدیگر فاصله می‌گیرند و به اصطلاح سیخ می‌شوند!

الکتریسیته ساکن: مهمان همیشگی زندگی روزمره

همه‌ی آن جرقه‌های کوچک و چسبیدن‌های عجیبی که می‌بینید، نتیجه‌ی پدیده‌ای به نام الکتریسیته ساکن^[۵] هستند. این اتفاق زمانی می‌افتد که بارهای الکتریکی (اغلب با مالش) روی سطح یک جسم جمع می‌شوند اما جایی برای رفتن ندارند و ساکن می‌مانند.

از جرقه تا صنعت: کاربردهای بار الکتریکی

بار الکتریکی فقط محدود به تجربیات روزمره نیست. انسان یاد گرفته است از این نیرو در فناوری‌های پیشرفته استفاده کند:

• چاپگرهای لیزری و دستگاه‌های فتوکپی: در این دستگاه‌ها، بار الکتریکی باعث می‌شود ذرات بسیار ریز جوهر یا تونر فقط به نقاط مورد نظر بر روی کاغذ بچسبند و تصویری واضح ایجاد کنند.
• رنگ‌پاشی الکترواستاتیک: در رنگ کاری بدنه خودرو یا لوازم خانگی، ابتدا ذرات رنگ باردار می‌شوند. سپس به سمت قطعه‌ای که بار مخالف دارد جذب می‌شوند. این کار باعث می‌شود رنگ به طور یکنواخت و بدون هدررفت بر روی سطح بنشیند.
• تصفیه‌کننده‌های هوا (جمع‌آوری گردوغبار): در برخی دودکش‌های صنعتی یا تصفیه‌کننده‌های هوا، ذرات دود و غبار باردار شده و سپس توسط صفحاتی با بار مخالف به دام می‌افتند و از خروج آن‌ها به محیط جلوگیری می‌شود.

پرسش‌های مهم و باورهای نادرست

پاورقی

^[۱] پروتون (Proton)
^[۲] الکترون (Electron)
^[۳] نوترون (Neutron)
^[۴] یون (Ion): اتم یا گروهی از اتم‌ها که با از دست دادن یا گرفتن الکترون، باردار شده‌اند.
^[۵] الکتریسیته ساکن (Static Electricity)
^[۶] رسانا (Conductor): موادی که بار الکتریکی می‌تواند به راحتی در آن‌ها حرکت کند.
^[۷] نارسانا یا عایق (Insulator): موادی که بار الکتریکی به سختی در آن‌ها حرکت می‌کند.
^[۸] کولن (Coulomb)