کرمک: کرم لوله‌ای کوچک که در کودکان ایجاد خارش مخرج می‌کند.

کرمک: مهمان ناخوانده و خارش‌آور

کرمک چیست و چگونه زندگی می‌کند؟

کرمک که با نام علمی انتروبیوس ورمیکولاریس² شناخته می‌شود، یک انگل روده‌ای است. تصور کنید یک تکه نخ سفید خیلی نازک و کوچک به طول حدود 1 سانتیمتر (به اندازه یک دانه برنج). این، شکل ظاهری کرمک بالغ است. این کرم‌ها در روده بزرگ انسان زندگی می‌کنند. شب‌ها، کرم‌های ماده برای تخم‌گذاری به سمت مقعد حرکت می‌کنند. آنها هزاران تخم ریز و چسبنده در چین‌های پوست اطراف مقعد می‌گذارند که همین کار باعث ایجاد خارش بسیار آزاردهنده می‌شود.

وقتی کودک برای تسکین خارش، آن ناحیه را می‌خاراند، تخم‌های میکروسکوپی زیر ناخن‌ها و روی انگشتانش جمع می‌شوند. سپس این تخم‌ها می‌توانند از طریق دست‌های آلوده، مستقیم به دهان خودش یا دیگران برسند (سرایت مستقیم) یا روی لباس، ملحفه، اسباب‌بازی، حوله، صفحه کلید کامپیوتر و دستگیره در پخش شوند و دیگران را آلوده کنند (سرایت غیرمستقیم). تخم‌ها در محیط خارج از بدن هم می‌توانند تا دو هفته زنده بمانند و منتظر فرصت باشند.

علائم: چگونه بفهمیم کرمک داریم؟

مهم‌ترین و شایع‌ترین علامت کرمک، خارش مداوم و آزاردهنده در اطراف مقعد است. این خارش معمولاً شب‌ها شدیدتر است زیرا کرم‌ها دقیقاً در این زمان برای تخم‌گذاری فعال می‌شوند. خارش می‌تواند آنقدر شدید باشد که خواب کودک را مختل کند و باعث بی‌قراری او شود.

علائم دیگر می‌توانند شامل این موارد باشند:

• بی‌قراری در خواب و به هم خوردن خواب شبانه به دلیل خارش.
• مشاهده کرم‌های ریز، سفید و متحرک (مانند نخ) در مدفوع یا اطراف مقعد کودک، مخصوصاً 2 تا 3 ساعت پس از خوابیدن.
• خارش یا ناراحتی در ناحیه واژن در دختران (به دلیل نزدیکی مقعد و واژن).
• تحریک‌پذیری و کمبود خواب که در طول روز خود را نشان می‌دهد.
• در موارد شدید و طولانی، کاهش اشتها یا کاهش وزن خفیف.

مقابله عملی: از تشخیص تا شکست دادن کرمک

اگر شک دارید فرزندتان کرمک دارد، اولین و مهم‌ترین قدم مراجعه به پزشک یا مرکز بهداشت است. پزشک با توجه به علائم و شاید با کمک آزمایش نوار چسب، تشخیص قطعی می‌دهد. درمان معمولاً بسیار ساده است: مصرف یک دوز داروی ضدکرم مانند مبندازول⁴ یا آلبندازول⁵. گاهی برای از بین بردن کامل چرخه زندگی کرم، نیاز به تکرار دارو پس از دو هفته است. توجه: این داروها فقط با تجویز پزشک باید مصرف شوند.

اما دارو به تنهایی کافی نیست! از آنجا که تخم‌کرمک به راحتی پخش می‌شود، برای جلوگیری از عفونت مجدد، باید همه اعضای خانواده همزمان تحت درمان قرار گیرند و یک عملیات بزرگ بهداشتی در خانه آغاز شود:

• شستشوی دست‌ها: شستن دقیق دست‌ها با آب و صابون بعد از هر بار دستشویی و قبل از خوردن غذا. ناخن‌ها باید کوتاه و تمیز نگه داشته شوند.
• حمام صبحگاهی: حمام کردن کودک هر صبح، تخم‌های شب قبل را می‌شوید و از خارش روزانه می‌کاهد.
• شستشوی لباس و ملحفه: تمام لباس‌های خواب، ملحفه، حوله و لباس‌های زیر باید در آب داغ شسته و در آفتاب یا با خشک‌کن داغ کاملاً خشک شوند.
• تمیز کردن سطوح: اسباب‌بازی‌ها، کف اتاق، دستگیره‌های در، کاسه توالت و ... باید با دقت تمیز شوند. می‌توان از جاروبرقی برای جمع کردن تخم‌های احتمالی از روی فرش و موکت استفاده کرد.
• به کودکان آموزش دهید که ناحیه مقعد را نخارانند و در صورت خارش، دست‌های خود را فوراً بشویند.

پرسش‌های مهم و باورهای نادرست

پاورقی

¹ کرمک (Pinworm): کرم لوله‌ای کوچکی از گونه Enterobius vermicularis که در روده انسان زندگی می‌کند.
² انتروبیوس ورمیکولاریس (Enterobius vermicularis): نام علمی کرمک.
³ تست نوار چسب (Scotch Tape Test): یک روش ساده تشخیصی برای جمع‌آوری تخم‌های کرمک از ناحیه مقعد.
⁴ مبندازول (Mebendazole): یک داروی ضد کرم رایج برای درمان عفونت‌های کرمی مانند کرمک.
⁵ آلبندازول (Albendazole): داروی دیگری از خانواده ضد کرم‌ها که برای درمان کرمک تجویز می‌شود.