دستگاه گوارش: مجموعه‌ای از اندام‌ها که در هضم، جذب و دفع مواد غذایی نقش دارند.

دستگاه گوارش: سفر غذا در بدن

سفر غذا: از دهان تا روده

وقتی یک سیب را گاز می‌زنید، سفر طولانی آن در دستگاه گوارش شما آغاز می‌شود. این سفر برای تبدیل غذا به قطعات ریز و قابل جذب ضروری است. فرآیند گوارش را می‌توان به چند مرحلهٔ اصلی تقسیم کرد:

در دهان، دندان‌ها غذا را به قطعات کوچک خرد می‌کنند (گوارش مکانیکی) و همزمان، بزاق غذا را نرم و تجزیهٔ اولیهٔ نشاسته را آغاز می‌کند (گوارش شیمیایی). سپس غذا از طریق لوله‌ای به نام مری^۵ به معده^۶ می‌رود. معده مانند یک میکسر قدرتمند عمل می‌کند که با ترشح اسید و آنزیم، پروتئین‌ها را تجزیه می‌کند. اگر معده نبود، یک تکه گوشت ساعت‌ها به صورت دست‌نخورده در بدن شما باقی می‌ماند!

نقش آنزیم‌ها در هضم غذا

آنزیم‌ها^۷ مانند قیچی‌های مولکولی هستند که مولکول‌های بزرگ غذا را به قطعات کوچک می‌برند تا بتوانند از دیوارهٔ روده جذب خون شوند. هر نوع آنزیم روی یک مادهٔ خاص کار می‌کند.

اگر یک تکه نان را برای چند دقیقه بجوید، به تدریج مزهٔ شیرینی در دهان خود احساس خواهید کرد. این به دلیل کار آنزیم آمیلاز بزاق و تبدیل نشاسته به قند است.

دستگاه گوارش در زندگی روزمره

بیایید ناهاری که می‌خورید را دنبال کنیم. یک ساندویچ مرغ را در نظر بگیرید. نان (حاوی نشاسته) در دهان با کمک بزاق شروع به تجزیه می‌کند. مرغ (حاوی پروتئین) در معده توسط اسید و آنزیم‌ها تجزیه می‌شود. سبزیجات (حاوی ویتامین‌ها و فیبر) و سس (حاوی چربی) در رودهٔ باریک تجزیه و جذب می‌شوند. فیبر موجود در سبزیجات که قابل هضم نیست، به حرکت غذا در روده کمک می‌کند و در نهایت از بدن دفع می‌شود. نوشیدن آب کافی نیز مانند روغن کاری برای این دستگاه است و به حرکت روان غذا کمک می‌کند.

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

^۱ دستگاه گوارش (Digestive System): مجموعه‌ای از اندام‌ها که مسئول هضم غذا و جذب مواد مغذی هستند.
^۲ هضم (Digestion): فرآیند شکستن مکانیکی و شیمیایی غذا به مولکول‌های کوچک و قابل جذب.
^۳ جذب (Absorption): عبور مواد مغذی از دیوارهٔ روده و ورود به جریان خون.
^۴ دفع (Elimination): خروج مواد زائد و گوارش‌نشدنی از بدن به صورت مدفوع.
^۵ مری (Esophagus): لوله‌ای عضلانی که غذا را از دهان به معده منتقل می‌کند.
^۶ معده (Stomach): اندامی کیسه‌ای که غذا در آن با اسید و آنزیم مخلوط و تجزیه می‌شود.
^۷ آنزیم (Enzyme): مولکول‌های پروتئینی که سرعت واکنش‌های شیمیایی گوارش را افزایش می‌دهند.
^۸ آمیلاز (Amylase): آنزیمی که نشاسته را به قندهای ساده‌تر تجزیه می‌کند.
^۹ فیبر (Fiber): بخشی از غذاهای گیاهی که بدن انسان نمی‌تواند آن را هضم کند، اما برای سلامت روده مفید است.