تبدیل عبارت‌های کلامی به عبارت‌های جبری: زبان ریاضی را یاد بگیریم!
متغیر چیست و چگونه آن را نشان می‌دهیم؟
در ریاضیات، گاهی مقدار یک چیز را دقیقاً نمی‌دانیم یا می‌خواهیم یک قانون کلی بنویسیم. در این موارد از متغیر1 استفاده می‌کنیم. متغیر معمولاً با یک حرف مانند $ x $، $ y $ یا $ a $ نشان داده می‌شود. برای مثال، اگر تعداد سیب‌های داخل یک سبد را ندانیم، می‌توانیم بگوییم: «تعداد سیب‌ها برابر است با $ x $».
چهار عمل اصلی: از حرف تا نماد
برای تبدیل جملات کلامی به ریاضی، باید با نمادهای چهار عمل اصلی آشنا شویم. کلمات کلیدی در جملات به ما می‌گویند از کدام عمل استفاده کنیم.
| عمل | نماد ریاضی | کلمات کلیدی رایج |
|---|---|---|
| جمع | + | به اضافه، بیشتر شد، افزوده شد، جمع |
| تفریق | - | منهای، کم شد، کمتر شد، تفریق |
| ضرب | × یا ⋅ | در، برابر با، چند برابر، حاصل‌ضرب |
| تقسیم | ÷ | تقسیم بر، به نسبت، بخش‌بر |
تبدیل جملات به عبارت جبری: از زندگی واقعی
حالا با هم چند جمله از محیط اطراف را به عبارت جبری تبدیل می‌کنیم. فرض کنید $ x $ سن علی باشد.
مثال ۱: «سن علی به اضافه‌ی ۵ سال» می‌شود: $ x + 5 $
مثال ۲: «دو برابر سن علی» می‌شود: $ 2x $ یا $ 2 \times x $
مثال ۳ (از خرید): فرض کنید قیمت یک بسته مداد $ p $ تومان است. «قیمت سه بسته مداد» می‌شود: $ 3p $
مثال ۴ (از ورزش): فرض کنید یک تیم فوتبال $ g $ گل زده است. «تعداد گل‌های تیم منهای ۲» می‌شود: $ g - 2 $
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
پاسخ: این عبارت به معنی تفریق یا «منهای» است. مثلاً «سن علی ۵ سال قبل» می‌شود $ x - 5 $.
پاسخ: بله، ترتیب مهم است. وقتی می‌گوییم «۳ سال بیشتر از سن علی»، یعنی سن علی بعلاوه ۳ ($ x + 3 $). اما اگر بگوییم «۳ سال کمتر از سن علی»، یعنی سن علی منهای ۳ ($ x - 3 $). همیشه به کلماتی مانند «از» و «بیشتر» و «کمتر» دقت کنید.
پاسخ: اگر عدد را $ n $ در نظر بگیریم، حاصل‌ضرب آن در خودش می‌شود $ n \times n $ که به صورت $ n^2 $ هم نوشته می‌شود و «n به توان دو» خوانده می‌شود.
تبدیل عبارت‌های کلامی به جبری مانند یادگیری یک زبان جدید است. شما با شناسایی متغیرها و عملگرهای ریاضی می‌توانید مسائل و موقعیت‌های مختلف زندگی را به زبان ریاضی توصیف کنید. این کار نه تنها در درس ریاضی، بلکه در درک بهتر اتفاقات اطراف به شما کمک می‌کند. تمرین بیشتر با مثال‌های متنوع، تسلط شما را افزایش خواهد داد.
پاورقی
1متغیر (Variable): نمادی (معمولاً یک حرف) که به جای یک عدد ناشناخته یا قابل تغییر قرار می‌گیرد.
2عبارت جبری (Algebraic Expression): ترکیبی از اعداد، متغیرها و عملگرهای ریاضی (مانند +، -، ×، ÷) که می‌تواند نشان‌دهنده یک مقدار باشد.