جنگ نهروان: وقتی راهها از هم جدا شد
خوارج چه کسانی بودند و چرا مخالف شدند؟
همانطور که گاهی در مدرسه، روی یک مسئله ریاضی بین دانشآموزان بحث میشود، بعد از یک نبرد بزرگ به نام صفین، بین حضرت علی(ع) و معاویه، برای جلوگیری از کشتهشدن افراد بیشتر، پیشنهاد شد که دو نفر به عنوان داور، مسئله را حل کنند. این کار حکمیت1 نام داشت. اما گروهی از یاران حضرت علی(ع) با این کار مخالف کردند. آنها گفتند: "فقط خداوند میتواند حکم کند." آنها به این دلیل که حضرت علی(ع) حکمیت انسانها را پذیرفت، از ایشان جدا شدند و به همین دلیل، به آنها خوارج2 میگویند.
مقایسه ویژگیهای دو گروه
| ویژگی | سپاه امام علی(ع) | خوارج |
|---|---|---|
| رهبری | حضرت علی(ع) | افراد مختلف بدون رهبر واحد |
| نظر درباره حکمیت | قبول کردن برای صلح | مخالف شدید و آن را گناه میدانستند |
| رفتار با دیگران | آزادی فکر و عقیده | هرکس با آنها مخالف بود را دشمن میدانستند |
| تعداد در جنگ نهروان | بسیار بیشتر | حدود ۴۰۰۰ نفر در ابتدا |
درسهایی از نهروان برای زندگی روزمره
فرض کنید شما و دوستانتان میخواهید یک کار گروهی انجام دهید. یکی از دوستانتان روشی را پیشنهاد میدهد که شما فکر میکنید کاملاً اشتباه است. آیا باید با او قهر کنید و گروه را ترک کنید؟ یا سعی کنید با صحبت کردن، راه بهتری پیدا کنید؟ خوارج مانند کسانی بودند که حاضر به شنیدن حرف دیگران نبودند و فکر میکردند فقط خودشان حق هستند. حضرت علی(ع) حتی به سربازانش دستور دادند به کسی که فرار کند یا زخمی شود، حمله نکنند. این موضوع به ما یاد میدهد که حتی در شرایط سخت، باید مهربان و منطقی باشیم.
اشتباهات رایج و پرسشهای مهم
پاسخ: خیر. آنها در ابتدا فقط مخالف بودند و جدا شدند. اما وقتی شروع به ایجاد ناامنی و کشتن مردم بیگناه کردند، حضرت علی(ع) برای دفاع از مردم، مجبور به مقابله با آنها شدند.
پاسخ: چون این نبرد در محلی به نام نهروان اتفاق افتاد. نهروان نام منطقهای بین عراق و ایران امروزی بود.
پاسخ: در این جنگ، تقریباً تمام افراد گروه خوارج کشته شدند و سپاه حضرت علی(ع) پیروز شد. اما این پیروزی برای امام بسیار ناراحتکننده بود، چون آنها نیز زمانی برادران دینی ایشان محسوب میشدند.
پاورقی
1حکمیت (Arbitration): به معنای داوری و قضاوت است. در این ماجرا، قرار شد دو نفر به عنوان داور، برای حل اختلاف بین حضرت علی(ع) و معاویه تصمیم بگیرند.
2خوارج (Khawarij): به معنای "بیرونرفتگان" است. این نام به گروهی داده شد که از اطاعت امام علی(ع) خارج شدند.