خلافت ابوبکر: انتخاب نخستین جانشین پیامبر
چرا انتخاب جانشین مهم بود؟
پیامبر اسلام رهبر و راهنمای مسلمانان بودند. پس از رحلت ایشان، جامعه‌ی مسلمانان نیاز به یک رهبر جدید داشت تا کارها را نظم بدهد و جامعه را هدایت کند. این دقیقاً مثل زمانی است که مدیر یک مدرسه تغییر می‌کند و باید یک مدیر جدید برای ادامه‌ی کار مدرسه انتخاب شود. اگر کسی نباشد، ممکن است بین دانش‌آموزان سردرگمی پیش بیاید.
ماجرای سقیفه بنی ساعده چه بود؟
بلافاصله پس از رحلت پیامبر، گروهی از مسلمانان در محلی به نام سقیفه بنی ساعده جمع شدند تا درباره‌ی جانشینی تصمیم بگیرند. این جمع‌آوری شبیه به وقتی است که شما و دوستانتان بعد از مدرسه دور هم جمع می‌شوید تا برای یک مسابقه‌ی گروهی، سرگروه انتخاب کنید. در این گردهمایی، صحبت‌های زیادی بین انصار۱ و مهاجران۲ شد و در نهایت، اکثر حاضران با ابوبکر به عنوان خلیفه بیعت۳ کردند.
| ویژگی | توضیح | مثال از زندگی ما |
|---|---|---|
| یار نزدیک پیامبر | ابوبکر از اولین کسانی بود که به پیامبر ایمان آورد و در سخت‌ترین روزها کنار ایشان بود. | مثل بهترین دوستی که در تمام کارها به تو کمک می‌کند. |
| مردم‌داری | به خاطر اخلاق خوب و راستگویی‌اش، مردم به او اعتماد داشتند. | شاگردی که همیشه راست می‌گوید و همه برای رای دادن به او برای نماینده کلاس، اعتماد دارند. |
| تجربه و دانایی | در کارها بسیار با تجربه و عاقل بود. | مثل پدربزرگی که به خاطر سن و تجربه‌اش، همه به حرفش گوش می‌دهند. |
کارهای مهم ابوبکر در دوران خلافت
دوران خلافت ابوبکر حدود 2 سال طول کشید. در این زمان کوتاه، کارهای بسیار مهمی انجام داد که جامعه‌ی مسلمانان را نجات داد. برای نمونه، وقتی گروهی از پرداخت زکات۴ خودداری کردند، ابوبکر با آن‌ها مبارزه کرد زیرا معتقد بود این کار، پایه‌های اسلام را سست می‌کند. این شبیه به زمانی است که یک نفر در کار گروهی، سهم خود را انجام نمی‌دهد و سرگروه باید قاطع باشد تا کار گروه به هم نریزد.
بیعت؛ یعنی چه و چگونه انجام شد؟
بیعت یعنی قراردادی که با دست دادن انجام می‌شود و به معنای قبول کردن رهبری یک نفر است. پس از انتخاب ابوبکر در سقیفه، مردم به مسجد رفتند و با او به عنوان خلیفه بیعت کردند. این کار شبیه رای‌گیری در کلاس است. وقتی بیشتر بچه‌ها به یک نفر رای می‌دهند، او به عنوان نماینده کلاس انتخاب می‌شود و بقیه با این انتخاب موافق هستند.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
این سؤال، یکی از پرسش‌های مهم تاریخ اسلام است. برخی از مسلمانان معتقدند پیامبر در مکان‌هایی مانند غدیر خم جانشین خود را معرفی کردند. اما عده‌ای دیگر از مسلمانان که همان انتخاب‌کنندگان ابوبکر بودند، معتقد بودند که پیامبر جانشین مستقیم تعیین نکرده‌اند و این کار را به خود مسلمانان واگذار کرده‌اند.
همان‌طور که در هر انتخابی ممکن است یک عده مخالف باشند، در این مورد نیز افرادی مانند حضرت علی۵ و برخی از بنی‌هاشم در ابتدا با این انتخاب موافق نبودند. آن‌ها عقیده داشتند که حضرت علی به دلیل فضیلت‌ها و نزدیکی‌اش به پیامبر، شایستگی بیشتری برای این مقام دارد.
پاورقی
۱انصار (Ansar): به معنای "یاری‌کنندگان"، به ساکنان مدینه که از پیامبر و مسلمانان مهاجر حمایت کردند.
۲مهاجران (Muhajirun): به معنای "مهاجران"، به کسانی گفته می‌شود که از مکه به مدینه مهاجرت کردند.
۳بیعت (Bay'ah): به معنای "پیمان بستن"، عهد و پیمانی که با دست دادن بسته می‌شد و به معنای پذیرش رهبری بود.
۴زکات (Zakat): یک نوع حق مالی واجب در اسلام که به نیازمندان داده می‌شود.
۵حضرت علی (Imam Ali): پسرعمو و داماد پیامبر اسلام و چهارمین خلیفه از خلفای راشدین.