آسکوربیک اسید: ویتامین ث؛ جامد سفید‌رنگ و بلوری حل‌شونده در آب

آسکوربیک اسید: قهرمان پنهان سلامت شما

آسکوربیک اسید چیست؟

آسکوربیک اسید که همه آن را به نام ویتامین ث می‌شناسیم، یک ماده مغذی ضروری و محلول در آب است. این ویتامین به صورت طبیعی در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شود و به شکل مکمل‌های غذایی نیز موجود است. شکل فیزیکی آن معمولاً یک جامد سفیدرنگ و بلوری است که به راحتی در آب حل می‌شود. برای درک بهتر، می‌توانید آن را شبیه به بلورهای ریز شکر تصور کنید که وقتی در یک لیوان آب ریخته می‌شوند، بی‌درنگ حل شده و ناپدید می‌گردند.

سفر تاریخی: از بیماری اسکوربوت تا کشف ویتامین ث

در گذشته‌های دور، ملوانانی که سفرهای دریایی طولانی داشتند، به بیماری عجیبی مبتلا می‌شدند که علائم آن شامل خونریزی لثه‌ها، کبودی پوست و ضعف شدید بود. این بیماری "اسکوربوت" نام داشت. بعدها دانشمندان دریافتند که دلیل این بیماری، نخوردن میوه و سبزیجات تازه در طول سفر است. در نهایت، در سال 1932، یک دانشمند مجارستانی به نام "آلبرت سنت-گیورگی" موفق به کشف و جداسازی ماده‌ای شد که می‌توانست از این بیماری جلوگیری کند. او این ماده را آسکوربیک اسید نامید که به معنای «اسید ضد اسکوربوت» است.

ویتامین ث در بدن ما چه می‌کند؟

آسکوربیک اسید مانند یک کارگر چندمنظوره در بدن عمل می‌کند. در ادامه با نقش‌های اصلی آن آشنا می‌شویم:

ساخت کلاژن^۲: کلاژن پروتئینی است که مانند چسب طبیعی، سلول‌های بدن را به هم متصل می‌کند. وجود ویتامین ث برای ساخت این پروتئین ضروری است. کلاژن در ترمیم زخم‌ها، سلامت پوست، استحکام رباط‌ها و تاندون‌ها و سلامت رگ‌های خونی نقش دارد. وقتی پوست خود را می‌برید، بدن برای ترمیم آن به کلاژن نیاز دارد و اگر ویتامین ث کافی نباشد، فرآیند بهبودی بسیار کند خواهد شد.

تقویت سیستم ایمنی: این ویتامین به تولید و عملکرد گلبول‌های سفید خون، که سربازان دفاعی بدن در برابر میکروب‌ها هستند، کمک می‌کند. به همین دلیل است که در هنگام سرماخوردگی، مصرف مرکبات توصیه می‌شود.

آنتی اکسیدان^۳ قوی: در بدن ما مولکول‌های مضری به نام "رادیکال‌های آزاد" وجود دارند که مانند زنگار به سلول‌ها آسیب می‌رسانند. ویتامین ث به عنوان یک آنتی اکسیدان، این رادیکال‌های آزاد را خنثی می‌کند و از بدن در برابر آسیب‌ها محافظت می‌نماید.

جذب آهن: آهن موجود در منابع گیاهی (مانند اسفناج و عدس) به راحتی جذب بدن نمی‌شود. ویتامین ث می‌تواند به حل شدن بهتر آهن کمک کند و جذب آن را در روده افزایش دهد. به همین دلیل است که خوردن مقداری آب لیمو ترش تازه همراه با غذاهای حاوی آهن، بسیار مفید است.

چگونه ویتامین ث بیشتری دریافت کنیم؟

بهترین راه برای دریافت این ویتامین، مصرف روزانه میوه‌ها و سبزیجات تازه و رنگارنگ است. برای حفظ ویتامین ث در غذاها به این نکات توجه کنید:

تازه بخورید: میوه‌ها و سبزیجات را تا حد امکان خام و تازه مصرف کنید.

پخت صحیح: از پختن طولانی‌مدت سبزیجات خودداری کنید. بخارپز کردن یا تفت دادن سریع (استیر-فرای) بهتر از آب‌پز کردن طولانی است، زیرا ویتامین ث به راحتی در آب حل شده و از بین می‌رود.

نگهداری مناسب: نور، حرارت و هوا دشمنان ویتامین ث هستند. میوه‌ها و سبزیجات را در جای خنک و تاریک (مانند یخچال) نگهداری کنید و آن‌ها را خرد شده در معرض هوا قرار ندهید.

مثال عملی: اگر قصد دارید سالاد درست کنید، بهتر است سبزیجات را دقیقاً قبل از سرو خرد کنید. اگر از چند ساعت قبل آن‌ها را خرد کرده و در یخچال بگذارید، مقدار قابل‌توجهی از ویتامین ث خود را از دست می‌دهند.

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

^۱آسکوربیک اسید (Ascorbic Acid): نام علمی ویتامین ث که از ترکیب پیشوند "a-" به معنای "نفی" و "scorbutus" (نام لاتین بیماری اسکوربوت) گرفته شده است. به معنای "ماده ضد اسکوربوت" می‌باشد.

^۲کلاژن (Collagen): پروتئینی رشته‌ای که بافت‌های مختلف بدن مانند پوست، تاندون‌ها، استخوان‌ها و غضروف‌ها را نگه می‌دارد و به آن‌ها استحکام می‌بخشد.

^۳آنتی اکسیدان (Antioxidant): به مولکول‌هایی گفته می‌شود که می‌توانند از آسیب رسیدن به سلول‌های بدن توسط رادیکال‌های آزاد جلوگیری یا آن را کند کنند.