جمهوری اسلامی ایران: حکومتی بر پایه قوانین اسلام و رأی مردم
ستون‌های اصلی نظام جمهوری اسلامی
برای درک بهتر این نظام، می‌توان آن را به چند بخش اصلی تقسیم کرد. تصور کنید مدرسه‌ای را که هم مدیر دارد، هم شورای دانش‌آموزی و هم یک سری قوانین مشخص. نظام سیاسی ایران نیز تقریباً به همین شکل است.
| ستون اصلی | توضیح ساده | مثال ملموس |
|---|---|---|
| ولایت فقیه | رهبری که بر اجرای قوانین اسلام نظارت می‌کند | مانند ناظم مدرسه که مراقب اجرای قوانین مدرسه است |
| قوانین اسلامی | قوانینی که از قرآن و اسلام گرفته شده‌اند | مانند آیین‌نامه مدرسه که برای همه لازم الاجراست |
| رأی مردم | مردم در انتخاب مسئولان نقش دارند | مانند انتخاب نماینده کلاس توسط دانش‌آموزان |
قوای سه‌گانه چگونه کار می‌کنند؟
در نظام جمهوری اسلامی، قدرت بین سه قوه تقسیم شده است. این تقسیم قدرت مانند تقسیم کار در یک خانواده بزرگ است که هرکس مسئولیت خاصی دارد.
| نام قوه | مسئولیت اصلی | نمونه در زندگی روزمره |
|---|---|---|
| قوه مقننه۳ | تهیه و تصویب قوانین | مانند پدر خانواده که قوانین خانه را تعیین می‌کند |
| قوه مجریه۴ | اجرای قوانین و اداره کشور | مانند مادر خانواده که قوانین را در خانه اجرا می‌کند |
| قوه قضائیه۵ | رسیدگی به شکایات و اجرای عدالت | مانند بزرگتر خانواده که در دعوای بچه‌ها قضاوت می‌کند |
مشارکت مردم در اداره کشور چگونه است؟
مردم در نظام جمهوری اسلامی از راه‌های مختلفی در اداره کشور مشارکت دارند. مهم‌ترین این راه‌ها، شرکت در انتخابات‌های مختلف است.
برای مثال، وقتی شما در مدرسه برای انتخاب نماینده کلاس رأی می‌دهید، در واقع در اداره کلاس خود مشارکت کرده‌اید. در سطح کشور نیز مردم با شرکت در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای شهر و روستا، در اداره امور کشور مشارکت می‌کنند.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
خیر، این یک اشتباه رایج است. در جمهوری اسلامی هم قوانین اسلامی مبنای کار هستند و هم نظر مردم از طریق انتخابات و همه‌پرسی‌ها نقش مهمی دارد. مانند غذایی که هم باید مغذی باشد (قوانین اسلامی) و هم مزه خوبی داشته باشد (خواست مردم).
خیر، رهبری بیشتر نقش ناظر و راهنما را دارد. کارهای روزمره کشور توسط قوای سه‌گانه و با مشارکت مردم انجام می‌شود. رهبری مانند ناخدای کشتی است که مسیر کلی را مشخص می‌کند، اما ملوانان (مسئولان و مردم) هستند که کشتی را به پیش می‌برند.
خیر، در نظام جمهوری اسلامی، جمهوری به معنای مردمی بودن و اسلامی به معنای پایبندی به قوانین اسلام است. این دو مانند دو بال پرنده هستند که با هم پرواز می‌کنند. قوانین اسلامی چارچوب کار هستند و مردم در چارچوب این قوانین، کشور را اداره می‌کنند.
پاورقی
۱جمهوری اسلامی (Islamic Republic): نظامی سیاسی که در آن هم قوانین اسلام اجرا می‌شود و هم مردم در اداره کشور نقش دارند.
۲ولایت فقیه (Guardianship of the Islamic Jurist): به معنای رهبری و نظارت یک فقیه واجد شرایط بر اجرای قوانین اسلامی در جامعه.
۳قوه مقننه (Legislative Branch): قوه‌ای که مسئول تهیه و تصویب قوانین است. مجلس شورای اسلامی مهم‌ترین بخش این قوه است.
۴قوه مجریه (Executive Branch): قوه‌ای که مسئول اجرای قوانین و اداره روزمره کشور است. ریاست جمهوری در رأس این قوه قرار دارد.
۵قوه قضائیه (Judicial Branch): قوه‌ای که مسئول رسیدگی به شکایات، حل اختلافات و اجرای عدالت در جامعه است.