زمان مناسب برای گفت‌وگو: انتخاب لحظه‌ای که شنونده فرصت و توجه کافی دارد
چرا زمان‌بندی در گفت‌وگو مهم است؟
فکر کن می‌خواهی با پدر یا مادرت درباره یک اردوی مدرسه صحبت کنی. اگر این کار را وقتی انجام دهی که آن‌ها تازه از سر کار برگشته‌اند و خسته هستند، احتمالاً کمتر به حرف‌هایت گوش می‌دهند. اما اگر صبر کنی تا آن‌ها استراحت کرده‌اند، نتیجه بهتری می‌گیری. زمان‌بندی خوب مثل این است که بخواهی یک دانه را در خاک بکاری: اگر خاک خشک باشد، دانه رشد نمی‌کند؛ اما اگر خاک مرطوب و آماده باشد، دانه به خوبی رشد می‌کند. گفت‌وگو هم همین طور است.
وقتی زمان مناسبی را برای حرف زدن انتخاب می‌کنی، شنونده حوصله و انرژی کافی برای گوش دادن دارد. این کار باعث می‌شود:
- حرف‌هایت بهتر فهمیده شود.
- احتمال قبول شدن درخواست‌ت بیشتر شود.
- رابطه تو با دیگران قوی‌تر شود.
چگونه زمان مناسب را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص زمان مناسب، باید به نشانه‌هایی در اطرافمان توجه کنیم. این نشانه‌ها مثل چراغ راهنما عمل می‌کنند. جدول زیر برخی از این نشانه‌ها را توضیح می‌دهد:
| نشانه | معنی | مثال |
|---|---|---|
| آرامش | شنونده در حال استراحت است و کار فوری ندارد. | پدرت بعد از شام روی مبل نشسته و روزنامه می‌خواند. |
| حالت چهره | چهره شنونده شاد و بدون نگرانی است. | مادرت در حال پختن غذاست و لبخند می‌زند. |
| محیط | هیچ سر و صدای بلند یا مزاحمتی وجود ندارد. | در حیاط خانه هستید و کسی با تلفن صحبت نمی‌کند. |
| زمان خالی | شنونده برنامه خاصی برای انجام دادن ندارد. | معلمت در زنگ تفریح تنها در کلاس نشسته است. |
با تمرین این نشانه‌ها، می‌توانی کم‌کم زمان‌های خوب را از زمان‌های بد تشخیص دهی. مثلاً اگر دوستت در حال دویدن در حیاط مدرسه است، زمان مناسبی برای پرسیدن سؤال ریاضی نیست! اما اگر روی نیمکت نشسته و کتاب می‌خواند، می‌توانی با او صحبت کنی.
یک تمرین عملی برای زمان‌بندی خوب
حالا بیا یک تمرین ساده انجام دهیم. فرض کن می‌خواهی از معلمت اجازه بگیری تا در مسابقه کتاب‌خوانی شرکت کنی. چطور زمان مناسبی را انتخاب می‌کنی؟
- وضعیت معلم را بررسی کن: آیا الان سر کلاس است و به همه دانش‌آموزان درس می‌دهد؟ یا در دفتر معلمان نشسته و چای می‌خورد؟ زمان دوم بهتر است.
- محیط را در نظر بگیر: اگر دفتر معلمان شلوغ است و همه با هم صحبت می‌کنند، شاید بهتر باشد کمی صبر کنی تا معلمت تنها شود.
- احساسات معلم را ببین: اگر معلمت اخم کرده یا عصبانی به نظر میرسد، بهتر است صحبت را به وقت دیگری موکول کنی.
با این کار، نه تنها حرف تو بهتر شنیده می‌شود، بلکه معلم هم از این که به زمان‌بندی توجه کرده‌ای، خوشحال می‌شود. این تمرین را می‌توانی با والدین، دوستان یا خواهر و برادرت نیز انجام دهی.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
پاسخ: می‌توانی از شنونده بپرسی: «الان وقت مناسبی برای صحبت هست؟» یا «چه زمانی می‌توانم با شما صحبت کنم؟» این کار نشان می‌دهد به وقت دیگران احترام می‌گذاری.
پاسخ: نه، گاهی موضوع آنقدر مهم است که باید فوری مطرح شود. در این مواقع، سعی کن با آرامش و احترام صحبت کنی و بگویی: «ببخشید، یک موضوع مهم دارم که باید الآن بگویم.»
پاسخ: شاید آن شخص برنامه شلوغی دارد. در این صورت، می‌توانی از او بخواهی یک وقت خاص را با هم سپری کنید. مثلاً بگو: «می‌شود فردا بعد از مدرسه 10 دقیقه وقت بگذارید؟»
پاورقی
۱وضعیت احساسی (Emotional State): به حالات درونی مانند شادی، غم یا خستگی گفته می‌شود که بر readiness۳ فرد برای گوش دادن تاثیر می‌گذارد.
(Appointment): به معنای تعیین وقت قبلی برای انجام کاری است.
۳آمادگی (Readiness): یعنی اینکه یک نفر چقدر حاضر و مهیا برای انجام کاری باشد.