بررسی کتاب تفکر و سواد رسانه‌ای / از تبلیغات چرم تا برنامه 90 و خندوانه

گاما- در کتاب تفکر و سواد رسانه‌ای که امسال برای اولین بار تولید شده است، تصویر بازیگر معروف که برای شرکت چرم تبلیغ می‌کند و نام آن شرکت، منتشر شده است و پای جناب خان و برنامه ۹۰ هم به کتاب درسی تفکر و سواد رسانه‌ای، باز شده است.

به گزارش گاما به نقل از خبرگزاری فارس، کتاب «تفکر و سواد رسانه‌ای» برای دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه تمام رشته‌ها برای اولین بار تألیف شده است.

در درس هفتم این کتاب که به «فنون اقناع» اختصاص دارد. در این درس آمده است: «رسانه‌ها با استفاده از شیوه‌های اقناعی سعی می‌کنند از طریق عقل(منطق) یا احساس یا هردوی آنها بر ما تأثیر بگذارند. تأثیرات رسانه‌ها بر ذهن و قلب مخاطب دقیق، ماهرانه و پیچیده است. این مهم توسط فنون و روش‌‌هایی برای: جلب توجّه و نظر ما؛ پدیدآوردن اعتبار و اعتماد برای خودشان؛ شبیه‌سازی آمال و آرزوهای خودشان در وجود ما؛ تحریک ما برای انجام دادن کاری مانند خرید، رأی دادن، سرمایه گذاری و …و در مجموع قانع کردن ما انجام می‌شود».

در فعالیت گروهی این درس مطرح شده است: «اکنون تعدادی فیلم، پوستر، خبر و شعر به شما ارائه می‌شود. در هر یک از آنها فن یا فنونی از اقناع به کار گرفته شده است. با استفاده از متن صفحات بعد، این رسانه‌ها را تحلیل و فنون به‌کار گرفته شده در هر یک را شناسایی کنید. توجّه کنید که در نمونه های ارائه شده تعدادی از آنها به کار گرفته شده است».

پس از این سؤال، تعدادی تصویر در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفته است که یکی از آنها عکس هنرپیشه معروف و شرکت چرمی است که این هنرپیشه، تبلیغات آن را انجام می‌دهد.

نکته حائز اهمیت این است که چرا آموزش و پرورش در کتاب درسی، تبلیغات یک شرکت را که پوستر و بنرهای آن با هزینه گزاف در سطح شهر موجود است به کتاب درسی وارد کرده است؟ آیا این هم یک تبلیغ ظریف آموزش و پرورش است؟!

در ابتدای این کتاب و در سخنی با دانش‌آموزان، مربیان و خانواده با طرح «چرا سواد رسانه‌ای؟» آمده است: «آیا توجّه کرده‌اید که گاهی بعضی چیزها چنان برای ما عادی می‌شود که گویا اصلاً وجود ندارد؟ به طور مثال در بسیاری از مواقع ما توجّه نداریم که نَفَس می‌کشیم و یا قلبمان می‌زند و گوشمان می‌شنود. وقتی سالم هستیم، متوجّه سلامت خود نیستیم؛ حتّی برخی، این حالت را نشانهٔ سلامت آدمی می‌دانند و معتقدند معمولاً هنگامی این نکات، توجّه ما را به خود جلب می‌کند که مشکل یا آسیبی در عملکرد آنها به وجود آمده باشد؛ مانند ماهی در آب که تصوّری از فضا و زندگی بدون آب ندارد و آن را با همهٔ اهمّیت حیاتی‌اش در اطراف خود حس نمی‌کند.

انسان اما، خوشبختانه عقل دارد و می تواند با نگاِه تیزبینانه از بالا به خود محیط اطرافش نگاه کند، این امور را شناسایی کند و نسبت به آنها شناخت پیدا کند. پس بد نیست به عنوان انسانی دقیق و عاقل به خود و اطراف خود نگاهی بیندازید و بگویید امروز وضعیت فضای رسانه‌ای در دوروبر ما چگونه است».

در برخی از مدارس نیز کلاس‌های فوق‌برنامه با این موضوع برگزار شده است؛ امّا در نظام آموزش عمومی، «سواد رسانه‌ای» از سال 1391 در برنامهٔ درسی تفکّر و پژوهش پایهٔ ششم، سال 1392 در برنامهٔ درسی تفکّر و سبک زندگی پایهٔ هفتم، سال 1393 در برنامه‌های درسی تفکّر و سبک زندگی و مطالعات اجتماعی پایهٔ هشتم، در سال 1394 در برنامهٔ درسی زبان انگلیسی پایهٔ نهم، به طور مستقیم و غیرمستقیم با رعایت نظام معیار و مصالح ملّی و شرایط بومی پیگیری شد. از سال 1395 با برنامهٔ درسی اختصاصی «تفکر و سواد رسانه‌ای» پایهٔ دهم، به استناد مصوبهٔ شورای عالی آموزش و پرورش، «آمورش سواد رسانه‌ای» به طور رسمی وارد نظام آموزشی شد».

اما در این کتاب مطالبی با عنوان «عکس و مکث» قرار دارد که هر چند در برخی موارد دانش‌آموزان را به تفکر وا می دارد؛ اما در بخشی از این عناوین نکات تامل برانگیزی نیز وجود دارد که می بایست توجه بیشتری از سوی مسولان در این خصوص انجام می شد.