گل و سفالگری چیست و چه کاربردی دارد؟
گل سفالگری از چه چیزهایی درست می‌شود؟
گل سفالگری مانند خمیر بازی است، اما محکم‌تر و برای ساختن چیزهایی که می‌مانند. مواد اصلی آن خیلی ساده هستند:
| نام ماده | توضیح | مثال |
|---|---|---|
| خاک رس۲ | خاک نرم و چسبنده‌ای که از زمین به دست می‌آید. | مانند خاک باغچه، اما نرم‌تر |
| آب | برای چسباندن ذرات خاک به هم و نرم کردن آن. | آب شیر |
| ماسه | گاهی اضافه می‌شود تا گل محکم‌تر شود. | شن‌های کنار دریا |
وقتی این مواد را با هم مخلوط می‌کنیم، یک خمیر نرم به دست می‌آید که به آن گل رس می‌گویند. این گل را می‌توانیم با دست‌هایمان به شکل‌های مختلف درآوریم.
چگونه با گل سفالگری یک ظرف درست می‌کنند؟
ساختن یک ظرف سفالی چند مرحله‌ی ساده دارد. مثلاً برای درست کردن یک گلدان کوچک:
- آماده کردن گل: اول خاک رس و آب را خوب مخلوط می‌کنیم تا گل نرم و یکدستی شود. این گل نباید زیاد شل یا زیاد سفت باشد.
- قالب دادن: حالا گل را با دست یا چرخ سفالگری به شکل گلدان درمی‌آوریم. می‌توانیم آن را با وردنه صاف کنیم.
- خشک کردن: گلدان را در هوای آزاد می‌گذاریم تا کم‌کم خشک و سفت شود. این کار ممکن است چند روز طول بکشد.
- پختن در کوره: بعد از خشک شدن، گلدان را در یک اجاق مخصوص به نام کوره۳ می‌گذارند. کوره خیلی داغ است و گلدان را مثل سنگ محکم می‌کند.
- رنگ کردن: در آخر، می‌توانیم گلدان را با رنگ‌های مخصوص رنگ‌آمیزی کنیم تا زیباتر شود.
با سفال چه چیزهایی می‌سازیم؟
سفالگران می‌توانند چیزهای زیادی با گل درست کنند که در زندگی روزمره از آن‌ها استفاده می‌کنیم. برخی از این چیزها عبارت‌اند از:
- ظرف غذا: مانند کاسه، بشقاب و دیگ که برای خوردن غذا یا پختن آن به کار می‌روند.
- گلدان: برای کاشتن گل و گیاه در خانه یا باغچه.
- اشیای تزئینی: مثل مجسمه‌های کوچک حیوانات یا شمع‌دان برای زیبایی خانه.
- لیوان و پارچ آب: که در گذشته بیشتر از امروز از جنس سفال بودند.
مثلاً شاید در خانه‌ی مادربزرگ‌تان یک کوزه‌ی سفالی دیده باشید که در آن آب خنک نگه می‌دارند. این یک کاربرد قدیمی و مفید سفال است.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
پاسخ: گل خیلی شل و چسبناک می‌شود و به دست‌ها می‌چسبد. در این حالت نمی‌توان آن را به خوبی شکل داد. باید کمی خاک رس به آن اضافه کنیم تا دوباره سفت شود.
پاسخ: چون پختن در کوره، آب داخل گل را کاملاً خشک می‌کند و آن را سخت و محکم می‌کند. اگر سفال پخته نشود، با کمی رطوبت نرم می‌شود و می‌شکند.
پاسخ: خیر. فقط خاک‌های مخصوصی به نام خاک رس برای این کار مناسب هستند زیرا ذرات ریز و چسبنده‌ای دارند.
پاورقی
۱گل سفالگری (Pottery Clay): ماده‌ای نرم و شکل‌پذیر که از مخلوط خاک رس و آب به دست می‌آید و برای ساخت اشیای سفالی استفاده می‌شود.
۲خاک رس (Clay Soil): نوعی خاک با ذرات بسیار ریز که وقتی با آب مخلوط شود، خاصیت چسبندگی پیدا می‌کند.
۳کوره (Kiln): یک اجاق یا محفظه‌ی بسیار داغ که برای پختن و سخت کردن سفال استفاده می‌شود.