بر اساس معیارهای ادبیات فارسی (زیباییشناسی، تصویرسازی، عاطفه، موسیقی درونی و خلاقیت بیانی)، گزینهها را دقیق بررسی میکنیم:
1) در همۀ جوامع بشری، فداکاری چنین انسانهایی را ارج مینهند.
جملهای خبری و کلی است. فاقد تصویرسازی، عنصر عاطفی یا زبان شاعرانه است.
توصیف ساده و مستقیم → زیبایی ادبی کم
2) تیری در چلهٔ کمان نهاد و با پرتاب کردن آن، سرزمین ایران را از بیگانگان رهایی بخشید.
دارای تصویرسازی است (تیری در چلهٔ کمان)، لحن حماسی دارد، اما واژگان کاملاً کلیشهای و مستقیم هستند.
زیبایی متوسط، تصویر دارد ولی تازگی ندارد.
3) بیشک اگر دریاقلی دچار ترس و تردید میشد، حوادث ناگواری میافتاد.
جملهی منطقی با ساختار فرضی است. فاقد تشبیه، استعاره، عاطفه یا خیالانگیزی.
کاربرد در متن تحلیلی خوب است، اما توصیف ادبی ندارد.
4) او با همه توان و قدرت رکاب میزد. انگار کسی در گوشش میگفت: دریاقلی! رکاب بزن.
دارای عاطفه، گفتوگوی درونی، ریتم، حس القا، کشمکش درونی و نوعی فضای دراماتیک است.
«انگار کسی در گوشش میگفت...» نوعی تصویر ذهنی زیبا و هنرمندانه ایجاد میکند.
نتیجهگیری بر اساس اصول زیباییشناسی ادبی:
گزینه 4 از نظر ادبی زیباترین توصیف را دارد، چون دارای:
عنصر خیال (انگار کسی در گوشش میگفت...)
حرکت و پویایی (رکاب میزد)
احساس درونی و گفتوگو
آهنگ جمله و تأثیرگذاری عاطفی
پاسخ نهایی ادبی: گزینه 4