بررسی گزینه‌ها:

1) آن که بر دینار دسترس ندارد؛ در همه دنیا کس ندارد

سجع مطرف (تکرار کلمات در پایان مصراع‌ها: "ندارد" و "ندارد")

این جمله دارای ارزش موسیقایی نسبتاً کم است، زیرا فقط یک سجع ساده دارد و تنوع کلمات و ریتم‌ها کم است.

2) نیک بخت آن که خورد و کشت و بدبخت که آن مرد و هشت.

این جمله ترکیبی از سجع مطرف (خورد و کشت) و سجع متوازی (مرد و هشت) است.

این ترکیب باعث می‌شود که جمله از نظر موسیقایی و ریتمیک دارای ارزش بالاتری باشد. از نظر سجع، این جمله بسیار ریتمیک‌تر و موزون‌تر است.

3) طالب علم عزیز است و طالب مال ذلیل است.

سجع متوازن (توازن در کلمات: "طالب" و "طالب" و "عزیز" و "ذلیل")

این جمله دارای موزونیت است، اما تنوع کلمات و ترکیب آن کم است. از نظر موسیقیایی، این جمله به اندازه گزینه‌های دیگر موزون و هماهنگ نیست.

4) یکی را لاله و ورد سزاوار است و دیگری را ناله و درد.

این جمله دارای سجع مطرف و سجع متوازن (لاله و ورد / ناله و درد) است.

این ترکیب سجع‌ها باعث می‌شود که جمله بیشترین ارزش موسیقایی را از بین گزینه‌ها داشته باشد.

نتیجه‌گیری نهایی:

گزینه 1 (آن که بر دینار دسترس ندارد؛ در همه دنیا کس ندارد) دارای سجع مطرف است، اما از نظر موسیقایی کمترین ارزش را دارد.

گزینه 3 (طالب علم عزیز است و طالب مال ذلیل است) نیز از نظر موسیقایی کمتر از سایر گزینه‌ها است، چون فقط سجع متوازن دارد و خیلی کم‌تنوع‌تر است.

کدام گزینه موسیقایی کمتری دارد؟

بین گزینه 1 و گزینه 3، گزینه 3 موسیقایی کمتری دارد، چون در این جمله تنوع سجع‌ها کمتر از گزینه 1 است و از نظر ریتمیک ضعیف‌تر است.

پاسخ نهایی: گزینه 3.