اقتصاد خرد: چگونه تصمیم‌های کوچک زندگی ما را می‌سازند؟
اقتصاد خرد چیست و چه چیزی را مطالعه می‌کند؟
اگر تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا قیمت بستنی در تابستان کمی بالا می‌رود، یا چرا خانواده‌ی شما برای خرید یک دوچرخه‌ی جدید برنامه‌ریزی می‌کند، در واقع در حال فکر کردن به مسائل اقتصاد خرد هستید. اقتصاد خرد شاخه‌ای از علم اقتصاد است که به رفتار افراد، خانواده‌ها و بنگاه‌های کوچک می‌پردازد. برخلاف اقتصاد کلان که درباره‌ی مسائل بزرگی مانند تورم۵ و بیکاری در سطح یک کشور صحبت می‌کند، اقتصاد خرد روی تصمیم‌های کوچک و ملموس تمرکز دارد.
موضوعات اصلی که در اقتصاد خرد بررسی می‌شوند را می‌توان در جدول زیر خلاصه کرد:
| عنوان موضوع | توضیح مختصر | مثال ملموس |
|---|---|---|
| عرضه و تقاضا | رابطه‌ی بین مقدار کالایی که فروشندگان می‌خواهند بفروشند و خریداران می‌خواهند بخرند. | افزایش قیمت هندوانه در ابتدای فصل به دلیل تقاضای زیاد و عرضه‌ی کم |
| تعادل بازار | قیمتی که در آن مقدار تقاضا با مقدار عرضه برابر می‌شود. | ثبات قیمت نان در نانوایی محله شما در بیشتر روزها |
| محدودیت بودجه | افراد با درآمد محدود خود باید بین خواسته‌های نامحدود انتخاب کنند. | انتخاب بین خرید یک کتاب جدید یا رفتن به سینما با پول تو جیبی |
| کالاهای عمومی | کالاهایی که استفاده‌ی یک نفر از آن، استفاده‌ی دیگران را کاهش نمی‌دهد. | چراغ‌های روشنایی خیابان یا پارک عمومی |
قانون طلایی عرضه و تقاضا
این قانون، یکی از اساسی‌ترین قوانین در اقتصاد خرد است. فرض کنید شما یک بازی رایانه‌ای بسیار محبوب دارید. اگر تعداد زیادی از دوستانتان به دنبال خرید این بازی باشند (تقاضا زیاد است) اما تعداد بازی‌های موجود در بازار کم باشد (عرضه کم است)، فروشنده می‌تواند قیمت بازی را افزایش دهد. برعکس، اگر هیچ کس به دنبال خرید یک مدل خاص از کفش نباشد (تقاضا کم) اما انبار فروشگاه پر از آن کفش باشد (عرضه زیاد)، فروشنده مجبور است قیمت را کاهش دهد تا کالاها را بفروشد.
اقتصاد خرد در عمل: از خرید نان تا انتخاب رشته تحصیلی
بیایید ببینیم این مفاهیم چگونه در زندگی یک دانش‌آموز پایه نهم دیده می‌شوند.
مثال اول: برنامه‌ریزی برای خرید
شما برای یک ماه 100,000 تومان پول تو جیبی دارید. این پول، منابع محدود شماست. شما همزمان به یک کتاب داستان جدید (40,000 تومان)، یک خودکار فانتزی (20,000 تومان) و بلیط استخر (50,000 تومان) علاقه دارید. اما نمی‌توانید همه‌ی آن‌ها را بخرید. شما مجبورید بر اساس اولویت‌های خود (هزینه‌ی فرصت۶) دست به انتخاب بزنید. اگر کتاب و خودکار را بخرید، در واقع لذت رفتن به استخر را از دست داده‌اید. این یک تصمیم اقتصادی خرد است!
مثال دوم: قیمت‌گذاری در نانوایی
نانوای محله شما هر روز یک مقدار مشخص نان تولید می‌کند (عرضه). اگر مردم محله به دلیل یک مهمانی بزرگ، تقاضای بیشتری برای نان داشته باشند، ممکن است نان زودتر تمام شود. در این حالت، یا نانوایی باید نان بیشتری بپزد (عرضه را افزایش دهد) یا ممکن است قیمت نان کمی بالا برود تا تقاضا تعدیل شود و فقط کسانی که واقعاً نیاز دارند نان بخرند. اینجا نیز قانون عرضه و تقاضا در حال کار کردن است.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
خیر. اگرچه پول یک وسیله‌ی اندازه‌گیری رایج است، اما اقتصاد خرد درباره‌ی هرگونه انتخاب در شرایط کمبود منابع صحبت می‌کند. حتی انتخاب بین یک ساعت بازی کردن یا یک ساعت مطالعه کردن نیز یک تصمیم اقتصادی خرد است، چون شما زمان محدود خود را بین دو گزینه تخصیص می‌دهید.
نه لزوماً. قیمت بسیار پایین ممکن است به این معنی باشد که فروشنده سود کافی نمی‌برد و ممکن است مجبور شود کیفیت کالا را کاهش دهد یا حتی تولید آن را متوقف کند. در بلندمدت، این امر می‌تواند باعث شود آن کالا از بازار محو شود.
یک کالای عمومی مثل هوای پاک یا چراغ راهنمایی، برای همه در دسترس است و استفاده‌ی شما از آن، از استفاده‌ی دیگران کم نمی‌کند. اما یک کالای خصوصی مثل ساندویچ شما، فقط برای شماست و وقتی آن را می‌خورید، دیگر کسی نمی‌تواند از آن استفاده کند.
پاورقی
۱اقتصاد خرد (Microeconomics): شاخه‌ای از اقتصاد که به مطالعه‌ی رفتار واحدهای انفرادی مانند خانوارها، بنگاه‌ها و بازارهای خاص می‌پردازد.
۲عرضه و تقاضا (Supply and Demand): مدلی اقتصادی که تعیین کننده‌ی قیمت و مقدار کالاها در یک بازار رقابتی است.
۳تعادل بازار (Market Equilibrium): وضعیتی که در آن مقدار تقاضا برای یک کالا با مقدار عرضه‌ی آن برابر است.
۴کالاهای عمومی (Public Goods): کالاهایی که استفاده از آن‌ها رقابتی نیست (استفاده‌ی یک فرد، استفاده‌ی دیگران را کاهش نمی‌دهد) و نمی‌توان افراد را از استفاده از آن‌ها محروم کرد.
۵تورم (Inflation): افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در یک بازه‌ی زمانی مشخص.
۶هزینه‌ی فرصت (Opportunity Cost): ارزش بهترین گزینه‌ی از دست رفته وقتی یک تصمیم خاص گرفته می‌شود.
