دمای محیط مناسب: راز آسایش و سلامت
دمای طلایی برای بدن انسان
بدن انسان مانند یک موتور زیستی همیشه در حال کار است. این موتور برای عملکرد درست به یک دمای ثابت داخلی حدود ۳۷ درجه سلسیوس نیاز دارد. وقتی دمای محیط خیلی متفاوت از این مقدار باشد، بدن باید انرژی زیادی صرف گرم یا سرد کردن خود کند. تصور کنید در یک روز سرد زمستانی، بدون پوشش مناسب، چقدر سریع احساس لرز می‌کنید. این لرزیدن تلاش بدن شما برای تولید گرماست. برعکس، در یک روز گرم تابستان، عرق می‌ریزید تا با تبخیر عرق، خنک شوید. هر دوی این فرآیندها انرژی شما را می‌گیرند.
به همین دلیل است که در بازه‌ی ۲۰ تا ۲۵ درجه، بدن شما در حالت تعادل قرار دارد. نیاز کمتری به گرم یا سرد کردن دارد و در نتیجه انرژی شما برای فعالیت‌های دیگر مانند درس خواندن، بازی کردن و فکر کردن آزاد می‌شود. این دما برای بیشتر فعالیت‌های داخلی بدن نیز ایده‌آل است.
تاثیر دما بر یادگیری و عملکرد ذهنی
مغز شما یکی از حساس‌ترین اندام‌ها به دماست. تحقیقات نشان داده که در کلاس‌های درس با دمای خیلی گرم یا خیلی سرد، دانش‌آموزان تمرکز کمتری دارند و نمرات پایین‌تری می‌گیرند. وقتی هوا خیلی گرم است، احساس خواب‌آلودگی و کسالت می‌کنید و پرداختن به مسائل پیچیده ریاضی سخت‌تر می‌شود. وقتی هم که سردتان است، ذهن شما درگیر احساس ناراحتی ناشی از سرماست و نمی‌تواند به خوبی روی درس تمرکز کند.
دمای مناسب (۲۰-۲۵ درجه) به رگ‌های خونی اجازه می‌دهد به خوبی منبسط و منقبض شوند و خون حاوی اکسیژن۲ را به اندازه کافی به مغز برسانند. این امر باعث می‌شود سرعت پردازش اطلاعات و حافظه‌ی کوتاه‌مدت شما در بهترین حالت خود باشد.
| بازه دمایی (سلسیوس) | احساس کلی | تاثیر بر عملکرد |
|---|---|---|
| کمتر از ۱۸ | سرد، نیاز به پوشش بیشتر | کاهش تمرکز، بی‌حوصلگی |
| ۱۸ تا ۲۵ | مطلوب و راحت | عملکرد ایده‌آل |
| بیشتر از ۲۵ | گرم، کسل‌کننده | خستگی، کاهش بازدهی |
دمای مناسب برای دیگر موجودات زنده
این قانون فقط برای انسان‌ها نیست! حیوانات خانگی، گیاهان آپارتمانی و حتی حشرات نیز به دمای خاصی برای زندگی بهتر نیاز دارند. سگ یا گربه‌ی شما در دمای خیلی گرم، به دنبال جای خنک مانند کف سرامیکی می‌گردد و در دمای سرد، خودش را به رادیاتور می‌چسباند. بهترین دما برای بیشتر حیوانات خانگی نیز درست مانند انسان‌ها، در همین بازه است.
گیاهان نیز موجودات زنده‌ای هستند که به دما حساسند. بسیاری از گیاهان آپارتمانی محبوب مانند پوتوس و اسپاتی فیلوم در دمای زیر ۱۰ درجه از بین می‌روند و در دمای بالای ۳۰ درجه نیز پژمرده می‌شوند. رشد و شادابی آن‌ها در دمای ۲۰-۲۵ درجه به اوج خود میرسد.
چگونه دمای محیط را مدیریت کنیم؟
ما می‌توانیم با روش‌های ساده‌ای دمای محیط زندگی خود را در بازه‌ی مناسب نگه داریم. در زمستان، با پوشیدن لباس‌های مناسب و بستن در و پنجره‌ها از هدررفت گرمای داخل جلوگیری کنیم. استفاده از پرده‌های ضخیم نیز کمک‌کننده است. در تابستان، باز کردن پنجره‌ها در شب و اول صبح که هوا خنک‌تر است، و استفاده از پنکه یا سایه‌بان در طول روز می‌تواند بسیار موثر باشد.
امروزه دستگاه‌هایی مانند کولر، پنکه و شوفاژ به ما کمک می‌کنند تا بدون توجه به دمای بیرون، فضای داخلی خانه یا مدرسه را در شرایط ایده‌آل نگه داریم. نکته‌ی مهم این است که این دستگاه‌ها را طوری تنظیم کنیم که به دمای طلایی ۲۰-۲۵ درجه برسیم، نه کمتر و نه بیشتر.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
پاسخ: خیر، این بازه یک میانگین عمومی است. ممکن است یک نفر در دمای ۲۳ درجه احساس راحتی کند و دیگری همان دما را کمی خنک بداند. عواملی مانند سن، جنس، میزان فعالیت و سلامتی عمومی در این احساس موثرند. اما به طور کلی، بدن همه در این بازه کمترین فشار را تحمل می‌کند.
پاسخ: یک اشتباه رایج، سرد کردن بیش از حد فضای اتاق با کولر در تابستان است. بسیاری از مردم کولر را روی دمای ۱۶ یا ۱۸ درجه تنظیم می‌کنند. این کار نه تنها انرژی زیادی هدر می‌دهد، بلکه باعث شوک دمایی به بدن هنگام خروج از اتاق می‌شود و ممکن است به سرماخوردگی منجر گردد.
پاسخ: بله، اما معمولاً توصیه می‌شود دمای اتاق خواب کمی خنک‌تر و در محدوده‌ی ۱۸-۲۲ درجه باشد. این دما به بدن کمک می‌کند تا خواب عمیق‌تر و باکیفیت‌تری داشته باشد.
پاورقی
۱ترموستات (Thermostat): وسیله‌ای برای تنظیم و نگهداری خودکار دما در یک محدوده‌ی مشخص.
۲اکسیژن (Oxygen): گازی حیاتی در هوا که برای تنفس و سوخت‌وساز سلول‌های بدن همه‌ی موجودات زنده ضروری است. فرمول شیمیایی آن $O_2$ می‌باشد.
