رواناب: آبی که روی سطح زمین جاری می‌شود و به رودخانه، دریاچه یا دریا می‌ریزد.

رواناب: سفر آب روی زمین

چگونه رواناب به وجود می‌آید؟

تصور کنید یک روز بارانی، روی پشت‌بام خانه‌تان ایستاده‌اید. باران روی سقف می‌بارد. چون سقف نمی‌تواند آب را به داخل خود جذب کند، آب شروع به جاری شدن به سمت ناودان می‌کند. این جریان آب، یک نمونه‌ی بسیار کوچک از رواناب است. در طبیعت نیز وقتی باران می‌بارد یا برف ذوب می‌شود، سه اتفاق ممکن است برای آب بیفتد:

۱. بخشی از آن توسط خاک جذب می‌شود (نفوذ).
۲. بخشی از آن تبخیر شده و به هوا برمی‌گردد.
۳. بخشی که خاک نمی‌تواند جذب کند، روی زمین جاری می‌شود که به آن رواناب می‌گوییم.

مقدار رواناب به عوامل مختلفی بستگی دارد. مثلاً اگر زمین از سنگ یا آسفالت پوشیده شده باشد (مانند خیابان یا پیاده‌رو)، تقریباً همه‌ی آب به رواناب تبدیل می‌شود. اما اگر زمین پر از خاک نرم و گیاه باشد، مقدار زیادی آب جذب خاک می‌شود و رواناب کمتری تولید می‌کند.

انواع مختلف رواناب

رواناب را می‌توان بر اساس مسیری که طی می‌کند، به چند دسته تقسیم کرد:

رواناب در زندگی ما چه نقشی دارد؟

رواناب یک پدیده‌ی کاملاً طبیعی و بخش مهمی از چرخه‌ی آب است. این آب‌های جاری، رودخانه‌ها و دریاچه‌های ما را پر می‌کنند و آب آشامیدنی، آب برای کشاورزی و محیط‌زیست برای بسیاری از موجودات زنده را فراهم می‌کنند. اما اگر مدیریت نشود، می‌تواند مشکلاتی نیز ایجاد کند.

فواید:

• تأمین آب رودخانه‌ها و دریاچه‌ها.
• پر کردن مخازن سدها برای استفاده‌ی انسان‌ها.
• شستشوی طبیعی برخی مواد از سطح زمین.

چالش‌ها:

• وقتی رواناب خیلی سریع و زیاد تشکیل شود، می‌تواند باعث سیل شود و به خانه‌ها و مزارع آسیب برساند.
• می‌تواند خاک حاصلخیز سطح زمین را با خود شسته و ببرد (فرسایش خاک).
• اگر روی زمین آلودگی باشد (مثل روغن ماشین یا زباله)، رواناب این آلودگی‌ها را به رودخانه‌ها و دریاها منتقل می‌کند.

اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم

پاورقی

¹ رواناب (Runoff): آبی که بر روی سطح زمین جاری می‌شود.
² نفوذپذیری (Infiltration): توانایی خاک یا یک ماده برای عبور دادن آب به درون خود.
³ آب‌های سطحی (Surface Water): آب‌هایی که در سطح زمین قرار دارند، مانند آب رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها.
⁴ سیلاب (Flood): طغیان آب و جاری شدن آن در مناطقی که به طور عادی خشک هستند.