ارائه آنتی‌ژن: نمایشگران کوچک درون سلول‌های ما
سلول‌های ارائه‌کننده آنتی‌ژن: سربازان شناساگر
سلول‌های ارائه‌کننده آنتی‌ژن (APCs) مانند نگهبانان هوشیار بدن ما عمل می‌کنند. این سلول‌ها دائماً در حال گشت‌زنی در بافت‌های بدن هستند و هر ماده بیگانه‌ای را که پیدا می‌کنند، بلعیده و پردازش می‌کنند.
| نوع سلول | محل اصلی فعالیت | وظیفه اصلی |
|---|---|---|
| ماکروفاژ4 | همه بافت‌های بدن | بلعیدن پاتوژن‌ها و ارائه آنتی‌ژن |
| سلول دندریتیک5 | پوست، مخاط، خون | کارآمدترین سلول ارائه‌کننده |
| لنفوسیت B6 | غدد لنفاوی، خون | ارائه آنتی‌ژن به لنفوسیت T کمک‌کننده |
مراحل ارائه آنتی‌ژن: از شناسایی تا نمایش
فرآیند ارائه آنتی‌ژن مانند یک خط تولید کارخانه است که در چند مرحله دقیق انجام می‌شود:
مرحله ۱: بلعیدن آنتی‌ژن - سلول‌های ارائه‌کننده، پاتوژن‌ها یا مواد بیگانه را به درون خود می‌کشند.
مرحله ۲: پردازش آنتی‌ژن - آنتی‌ژن‌های بلعیده شده درون وزیکول‌هایی به نام لیزوزوم تکه‌تکه می‌شوند.
مرحله ۳: نمایش آنتی‌ژن - قطعات کوچک آنتی‌ژن به مولکول‌های MHC متصل شده و به سطح سلول منتقل می‌شوند.
مولکول‌های MHC: سکوهای نمایش
مولکول‌های MHC مانند سکوهایی هستند که قطعات آنتی‌ژن را روی سطح سلول نگه می‌دارند. دو نوع اصلی از این مولکول‌ها وجود دارند:
| ویژگی | MHC I | MHC II |
|---|---|---|
| سلول‌های دارای این مولکول | همه سلول‌های هسته‌دار | سلول‌های ارائه‌کننده تخصصی |
| نوع لنفوسیت T فعال شده | لنفوسیت T سیتوتوکسیک7 | لنفوسیت T کمک‌کننده8 |
| منبع آنتی‌ژن نمایش داده شده | داخلی (مثلاً ویروسی) | خارجی (بلعیده شده) |
ارائه آنتی‌ژن در مقابله با بیماری‌ها
این فرآیند در مبارزه با انواع بیماری‌ها نقش اساسی دارد. هنگام واکسیناسیون، واکسن حاوی آنتی‌ژن‌های ضعیف شده است که سلول‌های ارائه‌کننده را فعال می‌کنند. این سلول‌ها آنتی‌ژن‌ها را پردازش و به لنفوسیت‌های T نمایش می‌دهند، در نتیجه سیستم ایمنی یاد می‌گیرد چگونه در آینده با پاتوژن واقعی مبارزه کند.
اشتباهات رایج و پرسش‌های مهم
خیر، فقط سلول‌های تخصصی مانند سلول‌های دندریتیک، ماکروفاژها و لنفوسیت‌های B این توانایی را دارند. اگرچه همه سلول‌های هسته‌دار می‌توانند آنتی‌ژن‌های داخلی را توسط MHC I ارائه دهند.
MHC I آنتی‌ژن‌های داخلی (مثل پروتئین‌های ویروسی درون سلول) را ارائه می‌دهد و لنفوسیت T سیتوتوکسیک را فعال می‌کند، در حالی که MHC II آنتی‌ژن‌های خارجی (بلعیده شده) را ارائه داده و لنفوسیت T کمک‌کننده را فعال می‌نماید.
اختلال در این سیستم می‌تواند منجر به دو مشکل عمده شود: بیماری‌های خودایمنی (اگر سلول‌های خودی به اشتباه هدف قرار گیرند) یا نقص ایمنی (اگر نتوان به درستی با پاتوژن‌ها مبارزه کرد).
پاورقی
1 ارائه آنتی‌ژن (Antigen Presentation)
2 سلول‌های ارائه‌کننده آنتی‌ژن (Antigen Presenting Cells - APCs)
3 لنفوسیت‌های T (T Lymphocytes)
4 ماکروفاژ (Macrophage)
5 سلول دندریتیک (Dendritic Cell)
6 لنفوسیت B (B Lymphocyte)
7 لنفوسیت T سیتوتوکسیک (Cytotoxic T Lymphocyte - CTL)
8 لنفوسیت T کمک‌کننده (Helper T Lymphocyte)